فصل دوم(پیشینه و ادبیات تحقیق)

هوش هیجانی را بشناسیم                           10

چگونه می توان در هوش هیجانی پیشرفت كرد؟             13

مؤلفه های هوش هیجانی                            16

سنجش برای هوش هیجانی                        19

هوش هیجانی EI                                20

اهمیت اندازه گیری هوش هیجانی                        24

تعریف و پیشینه هوش هیجانی                       25

پیشینه مطالعه هوش غیر شناختی                        27

هوش درون فردی                               30

مؤلفه های اصلی هیجانی و اجتماعی و عوامل تشكیل دهنده آنها       32

مؤلفه ها                                    33

عوامل                                       34

فصل سوم(روش تحقیق)

جامعه مورد مطالعه، حجم نمونه، روش نمونه گیری            39

ابزار اندازه گیری                               40

روش تحقیق                                   41

  عنوان                                 صفحه

 

روش آماری مربوط به فرضیه                        42

فصل چهارم(یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها)

مقدمه فصل چهارم                                 44

جدول نمرات خام آزمودنی ها از آزمون هوش هیجانی وضعف روانی  45

بررسی رابطه بین وسواس و هوش هیجانی                 47

نمرات خام آزمودنی های از آزمون وسواس در گروه دختران و پسران  48

مقایسه وسواس در بین دختران و پسران                  50

نمرات خام آزمودنی ها از آزمون هوش هیجانی در بین دختران و پسران 51

مقایسه هوش هیجانی در بین دختران و پسران                 53

فصل پنجم(بحث و نتیجه گیری)

بحث و نتیجه گیری                                56

پیشنهادات                                   59

محدودیت های تحقیق                           60

منابع و مآخذ                                    61

 

فصل اول

كلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسأله

اهمیت وضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

فرضیه تحقیق

متغییرهای تحقیق

تعاریف عملیاتی ونظری واژه ها ومفاهیم

 

مقدمه :

مفهوم هیجانی موضوعی است كه مورد توجه دانشمندان وفلاسفه قدیم بوده است وحتی داروین شواهدی یافت كه در آن همراه با تكامل دستگاه عصبی مركزی ،حالات هیجانی نظیر: ترس ،خشم ولذّت جلوه گر می شود .(اتكسیون 1986؛ترجمه براهنی 1380)

ولی بررسی علمی ودقیق آن به دهه ی گذشته بر می گردد كه ابتدا در سال 1990پیتر سالوی هوش هیجانی را مطرح كرد و آن را به صورت توجه به هیجان ها وكاربرد مناسب آنها در روابط انسانی ،درك احوال خود ودیگران ،خویشتن داری وتسلّط بر خواسته های آن ،همدلی با دیگران واستفاده مثبت از هیجانها در تفكروشناخت مطرح كردند بعد گلمن 1995 هوش هیجانی را به عنوان یكی از مؤلفه های سلامت روان معرفی كردند وبر این باور بود كه برای ارتقاءسلامت روان افراد باید مؤلفه های هوش هیجانی را در افراد پرورش داد. هم چنین اون بار آن نیزبا طرح نظر خود تحت عنوان بهره هیجانی آن را عبارت از قابلیت ها ومهارت هائی می دانند كه بر روی توانایی فرد برای مقابله مؤثر با احتیاجات محیط وفشارهای آن اثر می گذارد بطور خلاصه گفته می شود كه میزان هوش nافراد ،ضامن موفقیت آنها در درازمدت وكل زندگی نمی باشد بلكه ویژگیهای دیگری برای برقراری ارتباطات مناسب انسانی وموفقیت در زندگی لازمست كه هوش هیجانی نامیده شود وطرفداران اصلی روان شناسی انسان گرایانه در این دهه گودون آلبورت ،آبراهام مازلو و كارل راجرز عقیده دارند كه یكی از احتیاجات ضروری وجنسی انسان این است كه نسبت به خودش احساس خوبی داشته باشد هیجان های خود را مستقیماًتجزیه نماید واز نظر هیجانی رشد كند. (هرمان 1992به نقل از سالوی وهمكاران 1958)

 

در حیطه روان شناسی اندیشمندان بزرگ از طرفی به علّت شناسی دردهای روانی انسان واز طرف دیگر به طرح روش هایی برای بهره مندی انسان از ظرفیت كامل خود در جهت اختلالات رفتاری به خصوص ضعف روانی ووسواس كه توضیحاتی شده كه همه در جای خود مقبول وهریک تكامل بخش ویا حداقل همپوش نظریه های پیشگام شده است .

 

 

بیان مسأله

تجارب هیجانی از دیر باز به عنوان متدی مركزی درمانگری در نظر گرفته شده است ودرماندگی هیجانی عمده ترین عامل انگیزش برای جستجو درمان است .بر همین اساس نظم جویی عاطفی ،اختلال های عاطفی ،پیوند هیجانی وفرایند تحول نظم جویی عواطف از مباحث مورد توجه روان درمانگران است امروز این امر مورد قبول قرار گرفته است كه تنظیم عواطف وطرح یابی زیست شناختی كاملاً وابسته بهم هستند (شور -1994)در دهه های اخیر با تأثیر هیجان در كاركرد شخصیت وسلامت روان تأكید فراوانی شده است ومطالعات روزافزونی به منظور بررسی اینكه افراد چگونه با حوادث هیجانی واسترس زا او كنار می آیند وتأثیرات ضمن این روش ها بر سلامت جسمی ودور از اختلالات رفتاری ماند ضعف روانی ووسواس می شود .(پروین 1996)

در این باره می گوید :دیدگاه غالب این است كه هیجاناتی كه توسط افراد تجربه می شود ونیز چگونگی كنار آمدن افراد از نظر هیجانی قسمت مهمّی از شخصیت آنها را تشكیل می دهد ودارای تأثیر مهمی بر روی وسواس دارد . انسان ها در موقعیت های متفات واكنش های گوناگون از خود نشان می دهد اما با وجود تمام این تفاوتها ،راهی كه برای كنترل واداره هیجانات خود انتخاب می كنند باید از نظر اجتماعی مناسب ومقبول باشد ،اگر چنین نباشد اثراتی كه رفتارهایشان به دنبال خواهد داشت می تاند ویرانگر باشد سالووی ومایر (1990-1989)با طرح مفهوم تازه هوش هیجانی كه براساس نظریات گاردند درباره استعداد های فردی شكل گرفته بود پاسخ قابل قبولی برای این سئوال مطرح نموده است . وبراساس این نظریه انسان دارای توانایی های قابل پرورش است كه می تواند اورا برای مقابله با شرایط زندگی آماده كند .(سید محمدی 1382)

اهداف تحقیق

هدف از تحقیق حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی ووسواس در بین دانش آموزان مقطع سوّم دبیرستان یا حدود سنی 17ساله شهر ابهر است واینكه آیا هوش هیجانی افراد ووسواس در اعمال وافكار می تواند با هم رابطه داشته باشد وآیا وسواس عملی یا فكری در هوش هیجانی تأثیر مثبت یا منفی دارد . واینكه آیا هوش هیجانی در بین دختران بیشتر از پسران است ویا وسواس در بین دختران وپسران دارای تفاوت است یا نه .

اهمّیت وضرورت تحقیق

باید گفت كه بیشتر مهارتهادر اثر تعلیم وتربیت پیشرفته می شود واحتمال دارد كه این موضوع حداقل برای بعضی از مهارتهای هوش هیجانی صحیح باشد . مهارتهای هوش هیجانی در منزل وبا تعامل خوب والد وفرزند شروع می شود والدین به فرزندان خود یاد می دهند كه هیجانهای خود را تشخیص داده وآنها را نامگذاری كنند ولی اگر غیر از این باشد ممكن است این نشان ندادن هیجانها در فرزندان باعث اختلالات رفتاری در فرزندان شود به این شكل كه فرزندان ما به خاطر سركوب شدن این هیجانات دست به اعمالی می زنند مانند وسواس كه خواه به صورت عملی است وهواه به صورت فكری ویا حتی سیتری ونشان دادن بیماریهای مانند سردرد ودل ودرد وامثال اینها كه امید است با انجام این پژوهشها بتوانیم میزان ای عوامل را از زندگی نوجوانان بكاهیم وهمین طور روش درستی در ایجاد هیجان فرزندانمان بیابیم . وهمین طور آیا بین هوش هیجانی وجنسیت در بین آزمودنی ها تفاوت معنی داری وجود دارد یا نه .

فرضیه تحقیق

بین هوش هیجانی ووسواس در بین دختران رابطه وجود دارد .

بین هوش هیجانی دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .

بین وسواس دختران وپسران تفاوت معنی داری وجود دارد .

هوش هیجانی  ← متغییر وابسته

فرسودگی شغلی نه تنها با بهداشت روانی یک شخص بلکه با میزان بهره وری او نیز رابطه دارد لذا آشنا شدن با روش های مقابله موثر با فشارهای روانی و غلبه به فرسودگی شغلی می تواند به ارتقاء بهداشت روانی افزایش اثر بخش و بهره وری نیروی انسانی کمک کند

 

هدف پژوهش

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی و تعیین برونگرایی- درونگرایی کارکنان و میزان فرسودگی شغلی آنها در نهایت بررسی رابطه تعیین تیپ شخصیتی کارشناسان و میزان فرسودگی شغلی آنها می باشد

بیان مسئله

براساس نظر مازلاک فرسودگی شغلی سندرمی است که در پاسخ به فشار روانی مزمن به وجود می آید و شامل سه جزء خستگی یا تحلیل عاطفی از خود بیگانگی یا مسخ شخصیت فقدان موقعیت فردی یا پیشرفت شخص است و بیشتر در میانن انواع مشاغل مددرسان و یاری دهنده نظیر مشاوران، معملمان ، مددکاران اجتماعی، پزشکان ، پلیس، پرستاران و مواردی از قبیل این مشاغل بیشتر مشاهده می شود و این امر احتمالا معلول نوع وظایف و مسئولیت های این گونه مشاغل می باشد

بنابه تاکید دکترا مانی فرسودگی شغلی برای توصیف سندرمی بکار می رود که عمدتا افرادی را مبتلا می سازد که در مراکز اجتماعی بهداشتی شاغل می باشند هر شغل با استرس همراه است اما برخی مشاغل استرس های زیادی دارند و این امر معلول آن کار نوع وظایف و مسئولیت های اینگونه شغل ها می باشد

فرسودگی شغلی یکی از استرس های مختلف است که تجربه می شود و به صورت علائم جسمانی (سردرد، زخم معده) و علائم روانی (افسردگی و خشم) و به صورت علائم رفتاری (افت کاری ، غیبت) ظاهر می شوند این امر در نهایت سازگاری کارکنان رادر جنبه های مختلفی به مخاطره می اندازد

 

در این راستا تحقیق حاضر به دنبال ارتباط بین فرسودگی شغلی و شخصیت کارکنان است

اهمیت موضوع پژوهش

آگاهی از فردی و شخصیتی باعث می شود که از همه کارکنان یک سازمان رفتارهای یکسانی را انتظار نداشته باشیم و قبول این نکته که بعضی خصوصیات شخصیتی را می توان در یک طبقه خاص قرار داد و بعضی دیگر را در طبقه اول دیگر به ما کمک می کند تا کارکنان را در طبقات شخصیتی مشخصی قرار دهیم با پی بردن به طبقه تشخیص که هر یک از کارکنان به آن تعلق دارند می توانیم که رفتار آنها را در یکسری موقعیت های مشخص به طرز نسبی پیش بین کنیم و از آنها انتظارات بخصوصی داشته باشیم از جمله با بررسی تیپ شخصیتی کارکنان و تعیین میزان فرسودگی آنها می توان رابطه بین این دو متغیر را مشخص نمود

پرسش پژوهش

آیا بین تیپ درونگرایی و برون گرایی افراد میزان فرسودگی شغلی آنها رابطه وجود دارد؟

 

فرضیه پژوهش

بین شخصیت درونگرایی-برون گرایی افراد و میزان فرسودگی شغلی آنها رابطه وجود دارد

تعریف مفاهیم

تعریف مفهومی:

اهداف تحقیق

اهمیت و ضرور ت تحقیق

فرضیه تحقیق

سوالات تحقیق

تعریف عملیاتی

فصل دوم:

پیشینه تحقیق

خلاقیت چیست

تفكر خلاق

عوامل موثر در خلاقیت

• نقش اطلاعات در خلاقیت
• انگیزش و خلاقیت
• خلاقیت و میزان خودپذیری
• تخیل خلاقیت
• عوامل خانوادگی

ویژگی های افراد خلاق

ویژگی های دانش آموزان خلاق

چگونه می توان خلاقیت را در دانش آموزان پرورش داد

هوش و خلاقیت

خلاقیت و پیشرفت تحصیلی

شخصیت چیست

فرایندهای اصلی در رشد شخصیت

• ساختار خانواده
• تفاوت های جنسی
• عدم حضور پدر و شاغل بودن مادر
• آثار اولیه گروه همسالان

نظریه فروید در مورد شخصیت

ساختار شخصیت از نظر یونگ

سنخ های شخصیتی در نظریه یونگ

روش های سنجش شخصیت

 

 

فصل سوم:

جامعه آماری و حجم نمونه

روش اجرای آزمون

ابزار نمونه گیری

روش جمع آوری اطلاعات

فصل چهارم:

تجزیه و تحلیل آماری

فصل پنجم:

بحث و نتیجه گیری

محدودیت ها

پیشنهادات

منابع

پیوست

 

چكیده:

ما دراین پ‍ژوهش به دنبال بررسی رابطه ی بین خلاقیت و ویژگیهای شخصیتی (برونگرا، درونگرا) بین دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان ابهر هستیم.و فرض ما در این پژوهش این است كه بین خلاقیت و شخصیت افراد رابطه ی معنی داری وجود دارد.

برای بررسی فرضیه مورد نظر و آزمون متغیرهای پژوهش كه شامل خلاقیت و شخصیت برونگرا و درونگرا است از آزمون شخصیت آیزنگ (بزرگسالان) كه شامل 57 سؤال است و بر روی 120 دانش اموز دختر شهرستان ابهر اجرا شده و برای خلاقیت نیز از آزمون خلاقیت عابدی استفاده شد.همچنین برای آزمون فرضیه از روش   استفاده شده است كه   محاسبه شده (14/9) بزرگتر از   جدول در سطح معنی دار 0.01 (63/6) است بنابراین فرض صفر رد می شود و نتیجه می گیریم كه بین خلاقیت و وی‍ژگی های شخصیتی رابطه معناداری وجود دارد.

 

فصل اول

مقدمه:

بررسی اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان و در ایران، به خوص در پنج سال دوم (طرح كلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران) اراده و تعقل خویش منطقی و خلاق بیندیسد و به جای وابستگی و استفاده از دست آوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران، مولد دانش،

 تكنولوژ‍ی و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل، فعال و خلاق در عصر دانایی باشند.این موضوع اخیراً توجه بسیاری از دانشمندان و مسئولان كشورهای مختلف به ویژه ممالك در حال توسععه را به خود جلب كرده است به نحوی كه تغییر نظام آموزش و پرورش از نظری صرف به نظری توام با عمل پرورش افراد پویا و خلاق به جای افراد ایستا مورد توجه خاص قرار گرفته است.شناسایی و به عرصه ظهور رسانیدن برخی از استعدادهای انسانی كه تاثیرات عمیقی بر جامعه می گذارد از جمله خالاقیت تفكر، مسالهابی از مهم ترین اهداف آموزش و پرورش این قرن خلاقیت است كه یكی از ویژگی های ممتاز انسان به شمار می رود و همین وی‍گی است كه انسان را از ماشین و حیوان متمایز می سازد و یكی از عوامل پویایی و تكامل فرهنگی و صنعتی است.پیشرفت های سریع در عرصه ی تكنولوژی و وابستگی انسان به تكنولوژی خودكار توجه به نظام آموزشی را بیشتر می كند. در چنین وضعیتی نظام آموزشی زمانی می تواند در رسالتش موفق گردد كه قادر به تربیت دانش آموزان خلاق اشد.گرچه برای آموزش خلاقت راهكار ثابتی وجود ندارد اما شناسای عومال موثر بر آن محیط هایی را كه خلاقیت را بهتر رشد و شكوفا می سازد می تواند برنامه ریزان نظام آموزشی را طراحی فعالیت ها به ان ویژگی انسان یاری دهد.و با توجه به این كه خلاقیت امری اكتسابی است و به شخصیت فرد بستگی دارد بنابراین آگاهی از تفاوت های شخصیتی می تواند ما را در شناخت و ژرورش افراد خلاق یاری دهد وقتی قبول كردیم انسان ها در ویژگی ها و خصوصیات ذاتی و اكتسابی با هم تفاوت دارند در پی آن نخواهیم بود كه از همه انتظارات یكسان داشته باشم و با توجه به این كه تفاوعت های فردی و شخصیتی، جوامع و به خصوص متخصصین و صاحبان امر باید تلاش كنند تا افراد خلاق و خصوصیات بارز آن ها را شناسایی كنند و در پروررش این گونه استعداد ها بكوشند تا در آینده شكوفایی این افراد، به سوی پیشرفت و ترقی سوق دهند.

 

بیان مسئله:

یكی از مسائلی كه از دیرباز ذهن اندیشمندان، روانشناسان و دانشمندان علوم انسانی را به خود مشغول نموده، چگونگی رشد و پرورش خلاقیت و ابتكار عمل در دانش آموزان، نوجوانان و جوانان می باشد.اصولا یكی از شاخه های رشد و ابتكار هر كشوری شكوفایی و تجلی خلاقیت و ابتكار عمل به عنوان زیر ساخت آن جامعه می باشد.جوامعی كه بتوانند خلاقیت نسل جوان را احیا و شكوفا سازند از میزان قابل توجه توسعه، رشد و شكوفایی عمل برخوردار خواهند شد و بالعكس به هر میزان كه خلاقیت، پرورش  و تعالی و شكوفا نشود ركورد عملی، صنعتی و فرهنگی را باید برا ی آن جامعه انتظار داشت.

یكی از مهم ترین هدف های آموزش و پرورش ، تربیت دانش آموزان خلاق است زیرا خلاقیت عامل كلیدی كلیه پیشرفت های بشری بو.ده و خواهد بود بنابراین در سیاست گزاری های آموزشی خلاقیت پرورش افراد خلاق از اولویت خاصی برخوردار می گردد.خلاقیت از موضوعاتی است كه در تحقیقات عملی كمتر مورد توجه قرار گرفته است دلایل این غفلت را می توان در موارد زیر:

1. وجود عقاید سنتی مبتنی بر ارثی بودن و بی تاثیر بودن تربیت بر آن.
2. كم بودن افرادی كه دارای قوه خلاقیت هستند در سطح جامعه
3. اعتقاد به این كه افراد باهوش در زندگی موفق تر از افراد خلاق هستند و در نتیجه نبودن رغبت به پرورش افراد خلاق.

اهداف تحقیق:

بیان اهداف تحقیق جزء لاینفك در هر تحقیقی است برا یان كه اهداف تحقیق به صورت عینی تر بیان شوند به دو دسته تقسم می شوند:

• اهداف كلی: كه به صورت كلی و آرمانی بیان می شوند.
• اهداف فرعی: كه به صورت عینی بیان می شوند.

اهداف كلی این تحقیق عبارتند از:

هدف كلی بررسیی روابط بین خلاقیت و و یژگی های شخصیتی (درون گرایی – برون گرایی) دانش آموزان دختران مقطع متوسطه

همچنین اهداف فرعی عبارتنداز:

بررسی رابطه خلاقیت با برون گرایی دانش آموزان

برسی رابطه خلاقیت با درون گرایی دانش آمزان

بررسی میزان خلاقیت در دانش آموزان

اهمیت و ضرورت تحقیق:

محیط های آموزشی وظیفه دارند شرایط لازم برای پرورش و ایجاد فكر خلاق و رشد توانایی های دانش آموزان را فراهم می كنند، روش های سنتی آموزش و یادگیری به رشد و توانایی ها و ایجاد تفكر خلاق كمك نمی كند.

دانش آموزان برای یادگیری نیاز به محیط مناسبی دارند كه با آن در تعامل باشند و با كمك گرفتن از آن به ابداع، نوآوری دست بزنند وو توانایی های بالقوه خود را به بالفعل تبدیل كنند در طول دوره ابتدایی ركورد و كاهش قابل توجهی توانایی های خلاقیت كاملا محسوس است.بخشی از این مشكل مربوط به عوامل ساختاری مدرسه یعنی مدیر و معلمان كه تعامل مابین آن ها جوی را در مدرسه حاكم می كند كه خیلی از مسایل را تحت الشعاع می گیرد.

بی توجهی قابل چشم گیری به جو مدرسه انجام می گیرد، از طرفی دیگر خلاقیت ممتاز ترین توانایی های شناختی انسان است.

خلاقیت سبب می شود افراد قادر باشند خودررا با تغییرات در آینده وفق دهند.

شرایط متغییر زندگی هر لحظه فرد را در برابر مساله ای قرار می دهد كه داشتن آفرینندگی نوآور و قدرت حل مسئله می تواند او را در سازگاری با محیط یاری دهد نگاه واقع بینانه به آینده در زمینه شتاب تغییرات تكنولوژی و اجتماعی ایجاب می كند كه آموزش و پرورش در روش های آموزشی و اهداف خود تجدید نظر نمایند و مسایلی نظیر تفكر خلاق، كارگروهی تلفیق مواد درسی جایگزین.

فرضیه تحقیق:

دانش آموزان برون گرا نسبت به دانش آموزان درون گرا خلاق تر هستند.

فشار روانی                                                                                             9

افیون یا مواد مخدر                                                                                   10

متغیرهای تحقیق                                                                                     14

وابستگی به مواد مخدر                                                                               14

سبکهای حل مساله                                                                                  15

مقابله                                                                                                   15

فصل دوم: بررسی مطالعات پیشین                                                            16

1- چشم انداز  تاریخی سود مصرف مواد                                                          17

2-جنبه های اجتماعی اعتیاد                                                                       17

3- میزان شیوع                                                                                       18

4- دیدگاهای مربوطه به سوء مصرف مواد                                                        19

5- دیدگاه زیست شناختی و پژوهشی                                                             19

6- دیدگاه اجتماعی                                                                                  20

7- دیدگاه روان تحلیلی                                                                              21

8-دیدگاه های یادگیری و شناختی رفتاری                                                       21

9- استرس یا فشار روانی                                                                            22

10- تحول تاریخی تعریف فشار روانی                                                             23

11- تعریف استرس                                                                                  27

12- از استرس تا مقابله                                                                             28

13- تاریخچه مقابله                                                                                  30

14- تعریف مقابله                                                                                    31

15- حل مساله                                                                                       33

16- تعریف حل مساله و کاربرد های آن                                                                   34

17- پیشینه پژوهشهای انجام یافته                                                               36

18- استنتاج کلی از پژوهشهای انجام یافته.                                                     39

فصل سوم:                                                                                             41

• روش پژوهش 42

2- جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه                                               42

4- مقایسه شیوه حل مساله                                                                         45

5- روش های آماری                                                                                    46

6- شیوه اجرای پژوهش                                                                                      47

فصل چهارم: نتایج                                                                                   48

1-تحلیل تی تست نمرات آزمودنی ها                                                             58

2- همبستگی بین متغیرها                                                                          62

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری وپیشنهادها                                                66

1- نتیجه گیری و بحث                                                                              67

2- نتیجه گیری کلی و پیشنهادهایی برگرفته از یافته های پژوهش                          70

3- محدودیت های پژوهش                                                                         74

4- پیشنهاداتی برای انجام پژوهشهای دیگر                                                     75

ضمائم                                                                                                 76

مقایسه شیوه حل مساله                                                                             77

پرسشنامه راه های مقابله                                                                            80

منابع فارسی                                                                                           88

منابع انگلیسی                                                                                         91

فهرست جداول

فصل چهارم

جدول1-4 ویژگیهای جمعیت شناختی کرده معتادین و گروه های عادی                    49

جدول 2-4 ضریب آلفای زیر مقیاسهای پرسشنامه شیوه های مقابله لازاروس و فولکمن 1985)                                                                                                 50

جدول 3-4 میانگین همبستگی های مقیاسهای مقابله ای                                     51

جدول 4-4 آماده های مواد پرسشنامه راه های مقابله ای (آقا یوسفی 1378)              52

جدول 5-4 ضریب آلفای کرونباخ و میانگین همبستگی درونی، آیتم ها برای زیر مقیاسهای پرسشنامه راه های مقابله در مصالحه حاضر                                                  56

 

جدول 6-4 ضرایب آلفای کرونباخ و میانگین همبستگی درونی آیتم ها برای زیر مقیاسهای شیوه حل مساله (محمدی 1377))                                                                  57

جدول 7-4 ضرایب آلفای کرونباخ، میانگین همبستگی درونی، آیتم ها برای زیر مقیاسهای شیوه حل مساله در مطالعه حاضر.                                                            57

فصل پنجم

جدول 1-4 مقایسه میانگین نمرات، انحراف معیار و نمرات T گروه معتاد و گروه غیر معتاد                                                                                                        59

جدول2-4 مقایسه نمرات t میانگین و انحراف معیار دو گروه معتاد و غیر معتاد.           62

جدول 3-45 ضرایب همبستگی پیرسون بین عوامل شیوه حل مساله و مقیاسهای شیوه های مقابله و ضرایب اطمینان آنها.                                                                        64

                       

 

چکیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی سبکهای حل مساله و شیوه های مقابل افراد وابسته به مواد مخدر و مقایسه آن با افراد غیر معتاد انجام شده است. در این مطالعه 240 نفر مورد ارزیابی قرار گرفتند.

آ زمودینها شامل دو گروه افراد وابسته به مواد مخدر(120 نفر) و افراد عادی 120 نفر بودند. برای ارزیابی سبکهای حل مساله مقیاس حل مساله کمیدی و لانگ(1996) و برای ارزیابی شیوه های مقابله پرسشنامه شیوه های مقابله لازاروس و فولکن(1998) مواد استفاده قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی و روش آماری آزمون t و ضریب همبستگی استفاده شده است یافته های پژوهش نشان می دهد که بین افراد معتاد و عادی تفاوتهای معناداری در شیوه حل مساله و شیو ه های مقابله وجود دارد افراد معتاد در شیوه های مقابله ای خود از خویشتن داری، باز برآورد مثبت، جستجوی حمایت اجتماعی، حل مدبوانه مساله و مسئولیت پذیی کمتر استفاده می کنند مقابله آنها بیشتر به صورت شیوه های دوری جویی، اجتناب- گریز و رویارویی می باشد. افراد وابسته به مواد مخدر بیشتر از سبکهای حل مساله و تقریب کمتر سود می برند با توجه به الگوی مقابله ای و سبک مساله معتادن که برای رویارویی با مسایل ریز و درشت زندگی طبیعی و روش های ناکار آمد ضعیفی می باشد به نظر می رسد که این الگوها زمینه گرایش به اعتیاد، مشکلات اجتماعی و روانشناختی فرد را افزایش داده و در رباطلی را به وجو د می آورند.

 

فصل اول

 

کلیات

مقدمه

سوء مصرف مواد یکی از مشکلات بزرگ جوامع بشری است با وجود اینکه تلاشهای زیادی برای کنترل و از بین بردن آن به عمل آمده است ولی هنوز این بلای اجتماعی هر روز قربانیان زیادی می گیرد «مهریار و جزایری 1377 »کشور ایران نیز با دلایل جغرافیایی – اجتماعی – فرهنگی و مسایل دیگر با این معضل روبه رو است و برای کنترل و مقابله با آن هزینه های مادی و انسانی زیادی پرداخته است. این مشکل روانی – اجتماعی چنان همه گیر و شایع می باشد که پژوهشگران زیادی به مطالعه آن پرداخته و با تحقیقات فراگیر و همه جانبه ، ابعاد مختلف اعتیاد را بررسی می کنند تا بتوانند راه حل مناسب و قابل قبول برای آن بیابند (کوپر و همکاران، 1992، صالحی، 1371 ) با توجه به آثار زیانبار فردی و اجتماعی سوء مصرف مواد، پژوهشگران آن را به عنوان نوعی اختلال در نظر گرفته اند و دو سیستم طبقه بندی اختلالات روانی – راهنمایی تشخیص و آماری اختلالات روانی (1994) و نظام بین المللی طبقه بندی اختلالات روانی (1992) بخشهایی را به آن اختصاص دادن و ملاکهای تشخیص خاصی برای شناسایی آنها تعیین کردند گیلدر و همکاران 1996 کاپلان و سادو 1994 یکی از عواملی که برای سوء مصرف مواد و اکثر نظریه های روانشناختی مطرح شده است آسیب پذیری افراد در مقابل مسائل و مشکلات طبیعی و غیر طبیعی زندگی است (گیلدر و همکاران 1996) در زمینه آسیب پذیری) فشار روانی یک موضوع کلیدی است و نظریات گوناگون بر روی آن متمرکز شده و تحقیقات پیشنهادی در مورد آن انجام پذیرفته است ساراسون و ساراسون 1987،ریو1992) پژوهشهای نشان داده کار افراد معتاد از استعمال مواد افیونی به عنوان یک روش مقابهل در مقابله چالشهای روز مره زندگی و فشارهای ناشی از آن استفاده می کنند (کوپر و همکاران 1992، گیلد و همکاران 1996، استیل و جوزف 1988 روزنف و همکاران 2000، کارنی و همکاران 2000، آراملی و همکاران 2000).

بسیاری از مصرف کنندگان مواد غیر قانونی بخصوص جوانانی که از دارو نسخه نشده استفاده می کنند به نظر می رسد برای رویارویی با مشکلات زندگی و چالشهای روزانه، از آمادگی لازم برخوردار نبوده و نمی توانند به طور موثر مسائل به وجود آمده را حل کنند(گلید و همکاران 1996).

براساس مطالعات انجام یافته معلوم گردیده است که معتادان هیجانات و منفی مختلفی (مانند پرخاشگری، عصبانیت، نگرانی و اندوه) را گزارش می کنند و به منظور فرار از مشکلات و اجتناب از ناراحتی و هیجانات و احساس منفی به مصرف مواد افیونی پناه می برند. به بیان دیگر در شرایط پرتنش و به هنگام رویارویی با عوامل فشار از برای کاهش فشار های عصبی و هیجانات منفی به آرام بخش ها و افیونها پناه می برند (کوپر استل و جورج1992)

افراد معتاد به دلیل کمبودها:

نقص در مهارتهای انطباقی و انتظارات از اثرات مواد روانگردان (باور های نادرست در خصوص اثرات مواد) از سوء مصرف مواد به عنوان یک روش مقابله تعمیم یافته است کلی استفاده می کنند (روزنف و همکاران 2000 کانی و همکاران 2000) از اینرو اتکاء به سوء مصرف مواد به عنوان روشی برای مقابله و حل مشکلات منجربه مصرف طولانی و افزایش خطر استعمال مواد غیر قانونی می شود (کوپر و همکاران 1992، آراملی و همکاران 2000).

افراد معتاد در مواجهه با مشکلات و چالشهای زندگی به سبکهای مقابله هیجان مدا را به کار گرفته و به شیوه اجتنابی عمل میکنند و به دلیل ناکارامدی این[1] نوع شیوه مقابله و نیز پاداش و تقویت کوتاه مدت مصرف مواد معتادان از کسب مهارتهای لازم و کارآمد برای رویارویی با جنبه های مختلف زندگی طبیعی محروم می مانند و نهایتا به شیوه غیر انطباقی عمل می کنند (دلیلی و مارالات1997)

اهمیت و ضرورت تحقیق

آثار نامطلوب سوء مصرف دارو بسیار کننده و سنگین است این معضل جهانی آثار اقتصاد، اجتماعی مخرب و خانمان سوزی دارد (ماستو[2] 1997) مشکلات ناشی از مواد تحدیدی جدی برای سلامت جامعه و نقش عمده ای در جرم و فساد به عهده دارد و مستقیم  و غیر مستقیم هزینه های زیادی به جامعه تحمیل می کند (کاپلان 1994 سادوک ) یکی از ابعاد مهم اعتیاد آسیب پذیری افراد در مقابل چالش های روزمره زندگی است. شیوه های مقابله ناکار آمد و ناتوانی در حل و فصل مساله ریز و درشت زندگی از جمله عواملی است که آسیب پذیری آنها را تشدید می کند (کوپر و همکاران 1988). براساس نوشتارهای پژوهشی از آنجایی که افراد معتاد در مهارتهای زندگی نقض داشته و سبک های حل مساله ناکار آمدی در رویارویی با مسائل جاری زندگی به کار می گیرند با توجه به اینکه تحقیقات مختلفی کارآمدی سبک های حل مساله و آموزش روش های کارآمد را در پشگیری از اعتیاد و جلوگیری از عود مجدد آن بعد از سم زدایی نشان دادن (گزوپ 1994، دیلی و مارلات 1997) بنابراین ضرورت دارد بررسی شود که افراد معتاد چگونه با دشواریها اتفاقات و مسائل طبیعی زندگی روبه رو می شوند بر چه روش های برای حل این مشکلات استفاده می کنند.

هدفهای پژوهش

پژوهش حاضر در نظر دارد سبکهای حل مساله افراد معتاد را در رویارویی با نیازها و مطالبات زندگی طبیعی بررسی کنند و به شیوه های حل مساله و روش های مقابله ای آن در مواجهه با مسائل و مشکلات [3]زندگی دست یابد و مشخص سازد روش های رویارویی آنان با مسائل ریز و درشت زندگی چه تفاوتی با افرادی که به سوء مصرف مواد دچار نیستند دارد. به عبارتی دیگر افرادی که معتاد نیستند چگونه با مشکلات و خواسته های زندگی رو به رو می شود آنان از چه روش هایی برای حل مسائل و مشکلات زندگی روزمره خود استفاده می کنند که معتادان فاقد آن هستند. تحقیق حاصل در نظر دارد ویژگی سبک مساله معتادان و افراد عادی را مورد مقایسه انجام دهند با انجام این مطالعه سبک های مساله گشایی که افراد عادی را نمو آسیب پذیری در مقابل فشارها و چالش ها و مشکلات زندگی مصون می سازد معلوم می شود در عین حال با آگاهی از نقص مهارتهای رفتاری، شناختی و عاطفی معتادان می تون برنامه هایی تدارک دید که به واسطه آموزش آن به معتادان روش های جدیدی برای مبارزه با گرایش به مواد مخدر و پیشگیری از آثار مخرب آن دست یابد.

سئوالات پژوهش

از آنجایی که براساس بررسی های انجام شده در نوشتارهای پژوهشی تا کنون مطالعه ای در خصوص سبکهای حل مساله در جمعیت معتادان انجام نشده است لذا در این پژوهش به دلیل عدم حمایت پیشینه از ارائه فرضیه پژوهش فقط به طرح سوال می پردازیم.

سوال اصلی پژوهش:

آیا الگوی سبکهای حل مساله افراد معتاد به الگوی سبکهای حل مساله افراد غیر معتاد متفاوت است؟

سئوالات فرعی:

1- آیا افراد معتاد و افراد عادی در «بی یاوری» با یکدیگر تفاوت دارند؟

2- آیا افراد معتاد و افراد عادی دو عامل« کنترل» حل مساله با یکدیگر تفاوت دارند؟

3- آیا افراد معتاد و افراد عادی در عامل «خلاقیت» با یکدیگر تفاوت دارند؟

4- آیا افراد معتاد عادی در عامل و «اعتماد در حل مساله » با یکدیگر تفاوت دارند؟

5- آیا افراد معتاد عادی در عامل و «اجتناب » با یکدیگر تفاوت دارند؟.

 

موضوع تحقیق :

« بررسی علل اجتماعی و تربیتی دروغگویی در كودكان دبستانی و راه های درمان آن»

 

خلاصه تحقیق

دروغگویی عادت زشتی است كه وقتی در یک جامعه یا در یک فرد پیدا شود، میزان استفاده از نیروهای جامعه را كاهش می‌دهد، اعتماد سلب می‌گردد و در نتیجه نظم و روال امور ضعیف می‌شود. و چون این عادت زشت از كودكی در كودك شكل می‌گیرد باید جلوی بروز این پدیده را از كودكی گرفت و به درمان آنها اقدام كرد.

این موضوع در 5 فصل انجام شده است. در فصل اول در بارة ضرورت و اهمیت تحقیق و هدف كلی آن و روش آماری و وسیلة تحقیق و محدودیت تحقیق و تعریف واژه‌ها و وظیفه‌های تحقیق صحبت شده است كه فرضیه‌ها عبارتند از :

• آموزشهای نادرست خانواده و الگوهای ناصحیح ارائه شده توسط والدین، باعث دروغگویی در كودكان می‌شود.
• انتظارات معقول والدین و اطرافیان كودك، باعث كاهش دروغگویی آنان می‌شود.
• دروغگویی بیشتر كودكان از احساس كمبود و نیازهایشان سرچشمه می‌گیرد.

و در فصل دوم در مطالعات گسترده در بارة دروغگویی، علل و درمان آن صحبت شده همچنین به عوامل تربیتی و اجتماعی آن پرداخته شده و در بارة هر یک مفصلاٌ توضیح داده شده است. و در آخر فصل دوم در باره پیشنه تحقیق كه از دو تحقیق مشابه تحقیق خود استفاده شده است. صحبت شده است و آن دو تحقیق نقد و بررسی گردیده است.

در فصل سوم تحقیق، روش جمع آوری اطلاعات از كتابها و مجلات و مقالات و پژوهش نامه‌های پراكنده مربوط به موضوع گردآوری شده است و همچنین شیوة گزینش جمعیت آماری كه تعداد 60 نفر از معلمان آموزشی ابتدائی مشهد هستند و از بین مدارس ابتدائی مشهد بطور تصادفی انتخاب شده‌اند. و همچنین متغیرها و تعاریف عملی آنها و یک متن پرسشنامه نوشته شده است.

در فصل چهارم روش آماری و تجزیه و تحلیل داده‌ها است. از روش آماری پیمایشی استفاده شده است و در بارة هر سئوال پرسشنامه یک جدول و نمودار ترسیم شده و در آخر هم برای هر فرضیه یک جدول و نمونه آورده شده است و در زیر هر نمودار توصیفی بیان شده است.

در فصل پنجم نتیجه گیری از داده‌ها و تجزیه و تحلیل آنها شده و در كل نتیجه گرفته می‌شود كه تمام عوامل ذكر شده در دروغگویی كودكان مؤثر بوده، مخصوصاٌ عوامل خانوادگی و كمبودها كه این پدیده راتشدید می‌كند و بعد محدودیتهای اجرای  تحقیق كه همان عدم دسترسی به تحقیقات مشابه بوده و چند كاربرد و توصیه به اولیاء و دست اندركاران تعلیم و تربیت و در آخر هم فهرست منابع و مأخذ آورده شده است.

 

اهمیت و ضرورت تحقق :

درغگویی عادت زشتی است كه وقتی در یک جامعه یا در یک فرد پیدا شود، میزان استفاده از نیروهای جامعه را كاهش می‌دهد. یعنی وقتی یک عده دروغگو پیدا شوند، اعتماد سلب می‌گردد و در نتیجه نظم و روال امور ضعیف می‌شود و بخش زیادی از نیروها باید برای جلب اعتماد به مصرف برسد.

اگر در معاملات بازار، دروغ رایج شد، باید نیروی زیادی صرف از بین بردن آفات دروغ گردد. یعنی برای خرید یک كالای مختصر كه مجموع وقتی كه به طور طبیعی احتیاج دارد 10 دقیقه است، ‌ممكن است دو ساعت وقت و نیرو صرف شود تا تحقیق زیادی برای به دست آوردن قیمت واقعی جنس صورت گیرد، تا علیرغم خیانت و دروغی كه در محیط وجود دارد، بتوان قیمت واقعی آن را به دست آورد. بنابراین با به وجود آمدن آفت دروغ، جلوی رشد نیروها گرفته می‌شود، ‌یعنی مقدار بازده و پیشرفت كار كاهش می‌یابد و جلوگیری از رشد و تربیت خواهد بود و نیز هر فساد و گناهی كه در جامعه پیدا شود، ‌آفت و بلای رشد و تربیت آن جامعه است. پس باید جلوی دروغگوئی را از كودكی در آنها گرفت و آنها را درمان كرد، تا بتوانیم شاهد شكوفائی جامعه آیندة خود باشیم.

 

اهداف  ‌تحقیق :

با توجه به اینكه كوشش متخصصان آموزشی و پرورشی برآنست كه راه هایی بیابند تا قدرت یادگیری و خلاقیت كودكان را افزایش دهند هدف كلی و عمدة این تحقیق اینست كه :

علل بروز دروغگویی كودكان از دو بعد تربیتی و اجتماعی شناسایی شود و همچنین راه های درمان آن، تا كودكان بتوانند با واقعیتها آشنا شده و به جای ترس و پناه بردن به دروغگویی و فكر خود را صرف دروغگویی و دروغ پردازی كردن، آن را صرف یادگیری و خلاقیت نمایند و جامعه را از فساد و تباهی نجات دهند و بسوی پیشرفت سوق دهند. مخصوصاٌ كه در دین اسلام دروغ گناهی بزرگ كبیره شناخته شده است و تأكید شدید بر پرهیز از آنست.

 

فرضیه‌های تحقیق :‌

• آموزشهای نادرست خانواده و الگوهای ناصحیح ارائه شده توسط والدین باعث دروغگوئی در كوكان می‌شود.
• انتقادات معقول والدین و اطرافیان از كودك، باعث كاهش دروغگویی آنان می‌شود.
• دروغگویی بیشتر كودكان از احساس كمبود و نیازهایشان سرچشمه می‌گیرد.

 

محدودیت تحقیق :

• عدم دسترسی و در اختیار نداشتن تحقیقی كاملاٌ مشابه تحقیق انجام شده
• عدم دسترسی به كتب و منابعی كه كلاٌ در باره دروغ گویی نوشته شده باشد و دسترسی به این منابع از مقالاتی پراكنده در كتب مختلف گردآوری شده است.

• 

•  

 

تعریف اصطلاحات و تعارف عملیاتی متغیرها :

استهزاء : بر كسی خندیدن، كسی را دست انداختن و سربه سر گذاشتن و ریشخند كردن مسخره كردن.

اضطراب ( Anxiety ) :جنبیدن، لرزیدن، ‌تپیدن، پریشانحال شدن، یكدیگر را با چیزی زدن، بهم واكوفتن، آشفتگی، بی تابی، بی آرامی.

اعتبار : عبرت گرفتن، پند گرفتن، چیزی را نیک انگاشتن و شگفتی كردن چیزی یا كسی را به دیگری قیاس كردن و نیز به معنی اعتماد و راستی و درستی و‌آبرو و قدر و منزلت است.

انیگزه :  سبب، باعث، علت، آنچه كه كسی را به كاری برانگیزاند.

اهانت :‌ خوار كردن، ‌سبك داشتن، ‌سبك شمردن، پست كردن.

تحریک :‌ حركت دادن – جنبش دادن، ‌جنباندن – بحركت درآوردن، برانگیختن، وادار كردن.

تخیل :  خیال درآوردن – به كار انداختن – خیال پنداشتن و گمان كردن، تكبر كردن، پند و گمان

تصنع :‌ خودآرایی كردن – به تكلیف خود را بحالتی وانمود كردن – ظاهرسازی كردن.

تعدیل : راست كردن – برابر كردن – هموزن كردن – دو چیز را با هم مساوی كردن.

تفهیم :  فهماندن – حالی كردن.

تنبیه : بیدار كردن، هوشیار ساختن، آگاه كردن كسی برامری.

ترس  : بیم، ‌خوف، ترسیدن.

تهدید : ترساندن، بیم دادن، ‌بیم عقوبت دادن.

تمرد : سرپیچی كردن – گردنكشی كردن – نافرمانی كردن.

تحریف :  كج كردن – گردانیدن، تغییر و تبدیل دادن و گردانیدن كدام كسی از وضع و طرز و حالت اصلی خود بعضی حروف كلمه را عرض كردن و تغییر دادن معنی آن.

حقارت : كوچك شدن، پست شدن، ‌خوار شدن، ‌كوچكی، پستی، خواری.

خطر :‌ نزدیک به هلاك، یا آنچه مایة تلف شدن كسی یا چیزی باشد و بمعنی شرف و بزرگی و بلندی قدر مقام.

درك : در رسیدن، رسیدن به چیزی، رسیدن به حاجت، دریافتن، پی بردن،

سرزنش : سركوفت، طعنه، ملامت، نكوهش.

قبح‌ : زشت شدن، ‌زشتی، ضد حسن.

گزافه : بسیار بیحساب، بیحد، ‌بیهوده، عبث، سخن بیهوده،