ضرورت واهمیت تحقیق                                                                                                  6

اهداف تحقیق                                                                                                                 8

فرضیه های تحقیق                                                                                                           8

متغیرهای تحقیق                                                                                                              8

تعاریف نظری                                                                                                                 8

تعاریف عملیاتی                                                                                                             9

فصل دوم(پیشینه پژوهش)                                                                                          10

شخصیت ومفهوم آن                                                                                                       11

ضرورت مطالعه وشناخت شخصیت                                                                                               13

نظریه های شخصیت(شخصیت ورویكرد روانكاوی)                                                            14

نظریه تحلیلی یونگ                                                                                                        15

نظریه پویایی روانی –اجتماعی                                                                                          16

نظریه بودائیسم درباره شخصیت انسان                                                                                18

نظریه اسلام درباره شخصیت انسان                                                                                                20

الگوی شخصیت                                                                                                             21

پایداری شخصیت                                                                                                           22

تغییردرشخصیت                                                                                                             23

شخصیت سالم                                                                                                               24

ساختارشخصیت                                                                                                             26

همسانی شخصیت                                                                                                           29

تعریف سلامت روانی                                                                                                      30

تاریخچه سلامت روانی                                                                                                    30

كلیدسلامت روانی                                                                                                          32

چرابایددرموردسلامت روانی بدانیم؟                                                                                  32

اعتمادبه نفس،كلیدسلامت روانی                                                                                      33

نظریه های سلامت روانی                                                                                                 34

1-الگوی گوردون آلپورت                                                                                              34

2-الگوی كارل راجرز                                                                                                     35

3- الگوی كارل گوستاو یونگ                                                                                        35

4-الگوی ویكتورفرانكل                                                                                                  36

5- الگوی اریش فروم                                                                                                     36

6-الگوی آبراهام مزلو                                                                                                     37

7-الگوی فریتس پرلز                                                                                                      38

تحقیقات انجام شده درزمینه سلامت روان وویژگی های شخصیتی                                        38

فصل(روش تحقیق)                                                                                                     42

روش تحقیق                                                                                                                   43

جمعیت هدف                                                                                                                43

روش نمونه برداری وتعدادآنها                                                                                          43

ابزاراندازه گیری                                                                                                              43

روش جمع آوری داده ها                                                                                                 49

فصل چهارم(تجزیه وتحلیل آماری)                                                                                50

تجزیه وتحلیل آماری                                                                                                       51

جدول1-4نمرات ویژگی های شخصیت وسلامت روان دانش آموزان دخترمقطع سوم دبیرستان 53

جدول شماره 2-4محاسبه ضریب همبستگی از راه اعدادخام(دختران)                                    55

جدول 3-4 محاسبه ضریب همبستگی پیرسون نمره های سلامت روان ویژگیهای شخصیتی دانش آموزان دخترمقطع سوم دبیرستان        57

جدول 4-4 مرات ویژگی های شخصیت وسلامت روان دانش آموزان پسرمقطع سوم دبیرستان                                    60

جدول 6-4 محاسبه ضریب همبستگی پیرسون نمره های سلامت روان ویژگیهای شخصیتی دانش آموزانپسرمقطع سوم دبیرستان       62

جدول 7-4 محاسبه آزمون معناداربودن ضریب همبستگی                                                      64

جدول8-4 محاسبه آزمون معناداربودن ضریب همبستگی                                                     66

جدول9-4محاسبه آزمون معناداربودن ضریب همبستگی                                                      68

چدول شماره 10-4 نمرات سلامت روان دانش آموزان دختر وپسرمقطع سوم دبیرستان                        69

جدول شماره 11-4 محاسبه آزمون معناداربودن ضریب همبستگی                                        72

فصل پنجم (بحث ونتیجه گیری)                                                                                     73

 

بحث ونتیجه گیری                                                                                                          74

محدودیتهای تحقیق                                                                                                        76

پیشنهادات پژوهش                                                                                                          76

منابع ومآخذ                                                                                                                   77

پیوست الف- پرسشنامه تست شخصیتی فارسی NEO(كامل)                                                          79

پیوست ب- پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ)                                                                  99

 

 

چكیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی وسلامت روان دربین دانش آموزانت مقطع دوم متوسطه انجام شد.نمونه موردمطالعه پژوهش حاضر 80 نفر(40دخترو40پسر)بودكه ازدانش آموزان مقطع متوسطه  به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.ابزارمورداستفاده دراین تحقیق پرسشنامه شخصیتی نئووپرسشنامه سلامت روان بودكه پس ازجمع آوری اطلاعات فرضیه های چهارگانه تحقیق بااستفاده ازروش آماری ضریب همبستگی پیرسون وآزمون T موردآزمون قرارگرفت ونتیجه نشان دادكه بین ویژگی شخصیتی روان نژندی ،برونگرایی،دلپذیربودن وسلامت روان رابطه معناداری وجود ندارد.همچنین نتیجه تحقیق نشان دادكه بین سلامت روانی دختران وپسران تفاوت معناداری وجود ندارد.

 

فصل اول

كلیات پژوهش

 

مقدمه

شخصیت(Personality)شامل كل وجود فرداست و وضع عمومی بدن ،مهارتها،رغبت ها،امیدها،وضع ظاهر،احساسات وهیجانها،عادتها،هوش،خصوصیات اخلاقی،فعالیت ،معتقدات وافكار فردرادربرمی گیرد.شخصیت شامل آنچه فردامروزه هست وآنچه امیدواراست بشود    می باشد.پس هرصفتی كه فردرا ازافراددیگرمتمایزمی كندجنبه ای ازشخصیت اوراتشكیل     می دهدكه ممكن است این صفت ازصفتهای بدنی باشدمانند نیرو،چاقی،لاغری،زیبایی،زشتی،و….. یاذهنی مانندهوش،استعداد،نوع افكار وعقایدو…. یاهیجانی وعاطفی مانندترسویی وبی باكی،عصبانیت وآرام بودن ،ویااخلاقی مانندراستگویی ،دروغگویی ،سهل انگاری وهمچنین ممكن است این صفت ،موروثی باشدمانندقد،رنگ پوست،رنگ موی سر،یااكتسابی مانندگرایش هاومعتقدات دینی وسیاسی وبنابراین ،می توان گفت :شخصت هرفردكل خصایص بدنی،ذهنی وعاطفی و اجتماعی واخلاقی – اعم ازموروثی و اكتسابی – هستندكه او رابطور آشكار ازدیگران مشخص می كند.

شخصیت ایستا(static)نیست بلكه پویا(dynamic)یاپیوسته درحال تغییراست.وقتی ازشخصیت فردسخن می گوییم به یكتاوبی نظیربودن اوتوجه داریم زیرا دوفردهم شخصیت نمی توان یافت.درواقع،شخصیت فردهمان است كه باضمیر«من»یاكلمه«خود»(self) ازآن تعبیرمی كندومنظورشناخت شخصیت فرد،شناخت تركیب وسازمان رفتاراوبه صورت تمامی وكلّیت است(شعائری نژاد،1374).

روانپزشكان فردی راازنظر روانی سالم می دانندكه تعادل بین رفتارها وكنترل او درمواجه بامشكلات اجتماعی وجود داشته باشد.از این دیدگاه انسان ورفتارهای اودرمجموع یک سیستم درنظرگرفته می شود.كه براساس كیفیات تاثیروتأثر متقابل عمل می كنند.بااین دید سیستمیک ملاحظه می شودكه چگونه عوامل متنوع زیستی انسان برعوامل روانی اجتماعی اوتاثیرگذاشته وبالعكس ازآن اثرمی پذیرد. به عبارت دیگر دربهداشت وتعادل روانی انسان به تنهایی مطرح نیست بلكه آنچه موردبحث قرارمی گیرد پدیده هایی است كه دراطراف اووجود داردوبرجمع سیستم ونظام اوتاثیرمی گذارندوازآن متأثرمی شوند.پس ازدیدروانپزشكی سلامتی عبارت است ازتعادل درفعالیت های زیستی،روانی،واجتماعی افراد كه انسان ازاین تعادل سیستمیک وساختار های سالم خودبرای سركوب كردن وتحت كنترل درآوردن بیماری استفاده می كند.روانكاوان وطرفداران فرضیه های روانكاوی (روان تحلیلی)ازشخصیت ایده آل صحبت می كنندو«من[1]» رامیانجی بین خواسته های «نهاد[2]» وكنترل و مؤاخذه «فوق من[3]» می دانندوبهنجاری رامیانجیگری صحیح ومنطقی بین دوقدرت«نهاد»و«ابرمن»می دانند- روانكاوان به مراحل مختلف رشد روانی وعملكردصحیح وخالی ازتعارض الگو،استفاده ازمكانیسم های دفاعی سازنده درضربه ها وفشارهای شدید را دلیل برسلامت وتعادل روان می دانند.كارهای اریكسن[4] وهارتمن[5] نیزبه منظورتأیید این نظریه است(میلانی فر،1376).

 

بیان مسئله

ازدیرباز مفهوم شخصیت موردتوجه حكما ودانشمندان بوده است وبخصوص ارتباط آن باموضوعات اخلاقی ،رفتاری ،اجتماعی ازمباحث مهم واساسی به شمارمی رود.

درباره شخصیت و ویژگیهای آن نظریه ها ودیدگاه های بسیارمختلف وهمچنین تعاریف بسیاری برای آن ارائه شده است.

رایج ترین برداشت وتعریفی كه محققان وروان شناسان داشته اندعبارت است ازمجموعه ویژگیهای جسمانی ،روانی ،رفتاری كه هركدام را ازافراد دیگرمتمایزومنحصربه فردمی كند(كریمی ،1374).

یكی از ابتدایی ترین اموری كه درجهت رشد وتوسعه هرعملی انجام می پذیردطبقه بندی كردن آن است وشخصیت نیزازاین قاعده مستثنی نبوده است .روان شناسان طبقه بندی های مختلفی درمورد شخصیت داشته اند وبرای هرطبقه نیزویژگیها وخصوصیات خاصی درنظرگرفته اند وانواع مختلف شخصیت را ارائه داده اند.

تامین سلامتی افرادجامعه یكی ازمهمترین مسائل اساسی درهركشوری محسوب              می شودكه بایدآن راازدیدگاه سه بعدی جسمی ،روانی واجتماعی نگریست(شاملو،1372).

بعدروانی بهداشت دربسیاری ازكشورهای درحال توسعه بنابه دلایل مختلف موردتوجه كافی قرارنگرفته است.سازمان بهداشت (1993)معتقداست دركشورهای درحال توسعه حجم مشكلات رفتاری و روانی رو به فزونی است وبی توجهی به آن درابعادفردی وخانوادگی واجتماعی اثرات سوء وغیرقابل جبرانی به جای می گذارد(حسینی،1371).

درگذشته فرد درانجام وظیفه خودبا آهنگی یكنواخت اعمال تكراری وساعت هاكارمداوم درگیربود.امروزه هرفردفعالی با«شوك آینده»روبروست.این شوك درتمام سطوح قابل لمس است.براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ،اختلالهای روانی،اختلالهای جدی وشایع هستندكه درسرتاسر دنیامشاهده می شودو دو پنجم ازتمامی ناتوانی ها به علت اختلالهای روانی،روانی اجتماعی وعصبی بود.واین مواردیک پنجم ازكل مراجعین به مركزبهداشت عمومی راتشكیل می دهند.(آزاد،1375).

اگرنیازهای زیستی و ورانی فردبه طورخود به خودارضاء می شدزندگی واقعاً آسان بود ولی چنان كه می دانیم موانع زیادی،خواه محیطی وخواه درونی وجود داردكه مخل ارضای نیازهاهستند.این موانع موجب فشارروانی درفرد می گردند(آزاد،1375).

آنچه مسلم است اول بایددرنظرگرفت كه زندگی آدمی ازبدوتولد تامرگ مجموعه مبارزات باطبیعت است منتهی درهرمرحله ای ودرهرموردی به نحو مخصوص انجام می گیرد.بشردرطول زندگی بارویدادهای زیادی برخوردمی كندكه باعث بروز برخی مسائل روانی وجسمی می گرددوبدین سبب است كه بهداشت روانی جامعه راتهدیدمی كندالبته هرچنداین عوامل چاشنی زندگی است ولی هیچ كس نمی تواندبدون آن زندگی كند.پس مسأله اصلی تحقیق حاضراین است كه آیابین ویژگیهای شخصیتی وسلامت روانی رابطه وجود دارد؟

 

ضرورت واهمیت تحقیق

      مسئله بهداشت روانی وتامین سلامت روانی انسانها،موضوعی مهم وحیاتی است،اماساده نیست .بزرگترین آفت این مسئله ساده انكارونگاه تك بعدی به آن است.تامین بهداشت روانی جامعه مانند هرموضوع فرهنگی،نیازبه نگرشی تعاملی واقداماتی چندجانبه ونظامندومنسجم دارد.

….انسانهای به ظاهرسالم امروز ،به راحتی ممكن است واردمرزناسلامتی شوند.بسیاری ازانسانها باكمك های مختصرراهنمایی ومشاوره ویاحمایت های مالی – اجتماعی وبهبود شرایط زندگی وبهره مندی ازشادابی فرهنگی ،می توانندسالم بمانندوسالم زندگی كنند(اصلانی،1382).

باتوجه به اینكه بسیاری ازرفتارهایی كه انجام می دهیم برگرفته ازشخصیت ماانسانها است وهمینطور تحقیقات زیادی كه روانشناسان درموردشخصیت و ویژگی های آن انجام داده اندبه این نتیجه رسیده اندكه شخصیت از زمان تولدتاخاتمه عمردرحال شكل گرفتن وتكامل است وهیچگاه نمی توان ازآن به عنوان حالتی ثابت وغیرقابل تغییرسخن گفت وهمین طور نقش محیط و وراثت رادرتكوین شخصیت مهم بیان كرده اند وهمین طورازعوامل محیطی نقش خانواده رایاداوری می كنیم كه درچگونگی تكوین شخصیت كودك اثرمهمی داردوبعدازخانواده ،مدرسه واجتماع هركدام نقش خاص خود را دارند.وتحقیقات زیادی رابطه بین ویژگیهای شخصیت وشخصیت سالم باسلامت روان بالارا نشان داده است كه دلیلی دیگربرای اثبات این رابطه است وازآنجا كه عمده شخصیت انسان دركانون خانواده ودرارتباط باپدرومادر شكل می گیرد.این تحقیق می تواندتلنگوری برپدرومادران وهمچنین كسانی كه درشكل گیری شخصیت كودكان نقش دارندباشدتامتوجه اهمیت وتاثیرشخصیت سالم برآینده وسلامت فرزندان باشدواین تحقیق همچنین می تواندمورداستفاده روان پزشكان وروانشناسان عمومی وروانشناسان شخصیت قراربگیردومهمترین فایده این تحقیق آن است كه بادریافت نتایج می توانیم درتعلیم وتربیت زمینه هایی رافراهم آورده تادانش آموزان دچارمشكل ومسائل عدیده نگردند.

 

اهداف تحقیق

ازاهداف مهم این پژوهش می توان به مواردزیراشاره كرد:

• تعیین رابطه ویژگیهای شخصیت وسلامت روان
• تعیین سلامت روان دردختران وپسران ومقایسه آن دربین دوجنس

فرضیه های تحقیق

• بین روانژندگرایی وسلامت روانی رابطه وجود دارد.
• بین برونگرایی وسلامت روانی رابطه وجود دارد.