ارائه شده است.
به این ترتیب این پایان نامه از سویی یک راهنمای پراتیک را در اختیار قرار میدهد تا
بتوان با پیروی از آن به پیادهسازی این روش– چه با بهره گرفتن از رایانه و چه به صورت دستی
– اقدام کرد، و از سویی دیگر یک تصویر غنی
1
از این متدولوژی ارائه میکند تا بتوان به صورت
شفاف آن را مطالعه و مورد بررسی قرار داده کاستیهایی آن را مشاهده و بتوان در رفع آنها
اقدام کرد.
مقدمه
مدرنیته پیشرفت مداوم است و پیشرفت رقابت را به مفهوم پیشتر بودن
میافریند. در این میان زمان نیز دچار واژگونی در مفهوم و کاربرد شد. آنچه در دوران مدرنیته
حایز اهمیت است هر چه سریعتر پیش رفتن است.برای پیشرفت سریع ناچار از به کارگیری
نیروهایی هستیم که به طور موازی بر روی یک پروژه و برای رسیدن به یک هدف کار میکنند.
اما مساله به این سادگی حل نمیگردد. برای کار یک تیم بزرگ نیازمند مدیریت صحیح و
سریع آن هستیم تا بتوانیم از آشفتگی جلوگیری کنیم. این مساله باعث گردید تا علم کنترل
پروژه به وجود آید. هدف از این دانش چگونگی مدیریت یک تیم بزرگ از مهندسین کارگران
و کارمندان بود به صورتی که بتوانند در سریعترین زمان ممکن انجام یک پروژه را به انتها
برسانند. در کنار زمان عوامل دیگری نیز در کار هستند، بودجه و اهداف از پیش تعیین شده
برای پروژه از جمله مسایلی هستند که باید در اجرای هر پروژه مورد توجه قرار گیرند. روش

بهینهی اداره کردن مثلث زمان، بودجه و اهداف تمام آن چیزی که مدیریت و کنترل پروژه

سعی در رسیدن به آن داشته و دارد.
متاسفانه به گواهی تاریخ این دانش در رسیدن به اهداف خود ناکام مانده
است و از سوی دیگر تمام پیشرفت این دانلش پس از اختراع نمودارگانت در سالل ۱۹۱۰
پیشرفت انقلبی نداشته است تا اینکه در دهلهی پیش دکتر گلدرت
1تئوری محدودیتهای
1 Goldratt
خویش را برای سیستم کنترل پروژه سازگار کرد و آنچه سیستم کنترل پروژهی زنجیرهی
بحرانی نامیده میشود به وجود آمد. این سیستم سعی بر این دارد تا با بهره گرفتن از جدیدترین
تئوریهای مدیریت بتواند راه حلی برای معضل کنترل پروژه بیابد. اگر چه این روش کنترل
پروژه به لحاظ تئوریک بسیار جالب توجه به نظر میرسد اما در عمل مشکلت و نقاط تاریک
فراوانی رد پیش روی آن قرار دارد.
با این که بیش از یک دهه از معرفی این سیستم جدید کنترل پروژه میگذرد و
با تمام کاستی های سیستم کنترل پروژه سنتی، اما هنوز این سیستم در میان کنترل و مدیریت
صنعتی پروژه ها جایگاه خود را پیدا نکرده است و در عمل سیستم کنترل پروژه CCPM
نتوانسته است جایگاه خود را پیدا کند. این مساله با توجه به مشکلتی که سیستم فعلی دارد
بسیار تعجب بر انگیز است .

میتوان آن را یكی از اركان اساسی موفقیت پروژه نامید. از آنجا كه طرحهای عمرانی عموماً در كلیهی مراحل مطالعات، طراحی،
ساخت و بهره برداری با شرایط ریسك و خطرپذیری همچون شرایط زیرزمینی، مواجهه با بلایای طبیعی و هزینه بالای ساخت
مواجهاند، عدم توجه به عدم قطعیت و ریسكهای پروژه نه تنها باعث عدم مطلوبیت دردستیابی به اهداف پروژه میشود،بلكه
دقت تخمین زمان و هزینه پروژه را نیز پایین میآورد. همچنین بررسی، شناسایی و ارزیابی ریسكهای موجود و نیز تعیین
میزان تأثیر عوامل شناخته شده در تأخیر پروژه ها و به تبع آن تلاش برای كاهش علل تأخیرات، منافع زیادی برای اقتصاد
كشور به همراه خواهد داشت. روش كار در این پایان نامه استفاده از پرسشنامه و توزیع آن در میان ذینفعان پروژه اعم از
كارفرما، پیمانكار و مشاور بوده است. با بهره گرفتن از نتایج این پرسشنامه ها در ابتدا ریسكهای موجود در پروژه خط سوم متروی
تهران شناسایی و سپس با بهره گرفتن از نرم افزارهای موجود رتبه بندی ریسكهای شناسایی شده انجام شده است. نرمافزارهایی
كه بتواند همزمان با در نظر گرفتن عدم قطعیتهای موجود در پروژه های عمرانی، امكان تخصیص ریسك به فعالیتهای
ریسك آمیز را نیز به كاربر دهد، موجب گــردیده تا در این پایان نامه از نرم افزارهای Topsis ،Pertmaster و Risk@ كه هر یک به
نحوی این انتظارات را بــرآورده می سازند، استفاده شود. اساس كار نرمافزارها شبیهسازی مونت كارلـو میباشد كه این روش
به عنوان ابزاری جهت تحلیل و بررسی یكپارچه و همـزمان تركیبات مختلف عدم قطعیت استفاده میگردد. نتایج حاصلــه نشان
داد كه استفاده از نرم افزارهای مختلف نتایج متفاوتی را ارائه میدهد و بر این اساس با توجه به اهداف پروژه از هر یک از
نرم افزارها باید استفاده شود. نتایج نشان داد كه دو نرم افزارTopsis و Risk@ بیشتر بر كمی كردن مقادیر ورودی استوارند و
تفاوت معناداری میان اعداد حاصل از شبیه ســازی مونت كارلو قائل میشوند و برای رتبهبندی مفیـد واقع می شوند. لذا این
نرم افزارها در تحلیل ریسك مسائل مالی كاربرد بیشتری دارند. این در حالیست كه نرمافزار pertmaster فرایندگر است و به
مدیریت ریسك به عنوان یک فرایند مینگرد و در شش مرحله استاندارد PMBOK ریسك را مدیریت می كند. همچنین نتایج نشان
داد كه ریسك های اصلی پروژه تونل خط سوم متروی تهران عبارتند از: ریزش، عدم ایمنی كارگران و تجهیزات، طراحی
اشتباه، خرابی و تصادفات، قیمتهای محلی، دیركرد، آسیب به تاسیسات شهری و آلودگی محیط زیست.

مقدمه
بدون تردید، حجم روزافزون پروژه های كشور بر الزام توجه بیشتر به دانش مدیریت پروژه و انطباق سیستمهای
مدیریتی پروژه ها با مبانی و روش های روز برنامه ریزی و كنترل پروژه، بیش از پیش صحه میگذارد. پروژه های
تونلسازی از جمله مهمترین و پرهزینهترین طرحهای عمرانی در كشورها میباشند كه اجرای این پروژه ها با فن آوری
و پیچیدگیهای خاص همراه است. اهمیت پایهریزی و اجرای دقیق یک سیستم مؤثر برنامه ریزی و مدیریت ریسك در
اجرای پروژه های بزرگ، به علت وجود ویژگیهایی همچون تنوع، تعدد و وابستگی فعالیتها، سرمایهبری بالا، دورهی
زمانی طولانی چرخهی حیات پروژه، تكنولوژی پیچیدهی اجرا، ملاحظات سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی، عدم
قطعیتهای بالا و وابستگی به ماشین آلات و تجهیزات مناسب آنچنان است كه میتوان آن را یكی از اركان اساسی
موفقیت پروژه نامید. از آنجا كه طرحهای عمرانی عموماً در كلیهی مراحل مطالعات، طراحی، ساخت و بهره برداری با
شرایط ریسك و خطرپذیری همچون شرایط زیرزمینی، مواجهه با بلایای طبیعی و هزینه بالای ساخت مواجهند، عدم
توجه به عدم قطعیتها و ریسكهای پروژه علیرغم این كه باعث عدم مطلوبیت دردستیابی به اهداف پروژه میشود،
دقت تخمین زمان و هزینه پروژه را نیز پایین میآورد.
در انجام این تحقیق ابتدا در فصل دوم مبانی مدیریت پروژه بر اساس استاندارد جهانی مدیریت پروژه PMBOK
1
مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی كه به روش كتابخانه ای انجام شدهاست، اصول مدیریت پروژه و
روش های رایج برنامه ریزی مورد بررسی قرار گرفته است.

دیگر معدنكاری از جمله ترابری و سنگ شكنی كشیده می شود. به همین سبب جهت بهینه سازی
عملیات انفجاری برای بهبود خردایش در معادن اقدامات گسترده ای صورت گرفته كه تا حد زیادی به
بهبود این مهم انجامیده است. تا كنون بخش گسترده ای از این اقدامات و تحقیقات به صورت تجربی
صورت پذیرفته است كه در آنها فرد محقق با تعداد آزمایشات اندكی مورد بررسی قرار می داده و اقدام
به نتیجه گیری می نمود . اما امروزه با رونق گیری علوم جدید و دخول آنها به بخش های مختلف
مهندسی معدن این آزمایشات جلوه دیگری یافته است. كه از آن جمله تعدد آزمایشات مورد بررسی كه
بزرگترین مزیت می باشد را می توان نام برد. از این جمله موارد می توان به تصمیم گیری های چند متغیره
مانند DEA ، TOPSIS ، AHP و غیره، شبكه های عصبی، منطق فازی، الگوریتم ژنتیک و تحلیل
های آماری اشاره نمود؛ كه به تازگی با بهره گرفتن از آنها اقدامات مربوط به بهینه سازی انفجار های معدنی
آغاز گردیده است . در این تحقیق ابتدا با بهره گرفتن از شبكه های عصبی مصنوعی، مدلی مبتنی بر شبكه
عصبی چند لایه برای شبیه سازی عملیات انفجار در معدن شماره 1 سنگ آهن گل گهر و پیش بینی
مناسب ترین الگوی انفجار با توجه به شرایط محیطی ارائه شده است. این شبكه عصبی به جای طراحی با
نرم افزار مطلب با نرم افزاری مختص به طراحی شبكه های عصبی مصنوعی به نام Alyuda
NeuroIntelligence ط رح ریزی شده است. تعداد پارامتر های ورودی در نظر گرفته شده برای این
شبكه عصبی 15 پارامتر می باشد. سپس با توجه به رفتار شبكه در قسمت های آموزش، آزمون و مقدار
خطا ها در تخمین میزان d80 ، مقادیر بهینه ای برای تعداد لایه های میانی، تعداد نرون ها و توابع انتقال
بدست آمد. به این ترتیب شبكه بهینه با دو لایه میانی كه به ترتیب دارای و 11 48 نرون می باشند، تعیین
. شد در بخش دوم از رگرسیون های خطی و غیر خطی جهت مقایسه نتایج با حاصله از شبكه عصبی
استفاده شده است. در این بخش با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS15 دو رابطه یكی به صورت خطی و
دیگری غیر خطی بدست آمد.
آنالیز های انجام شده بیانگر تاثیر بالای پارامتر های طول چال، نسبت
، طول گل گذاری وs/b
از d80 میزان خرج بر تاخیر می باشد.در این معدن با تغییر مقدار گل گذاری از 5/5 متر به 3/6 متر مقدار
55/. متر به 6/0 متر افزایش پیدا نمود .
مقدمه
توجه به اولین مرحله از خردایش سنگ كه توسط حفاری و انفجار صورت می پذیرد، یكی از
اساسی ترین و حساس ترینپارامتر های موثر بر اقتصاد و حیات معدن به شمار می رود. انجام یک انفجار
مطلوب، كاهش هزینه های كل خردایش سنگ، بهبود بازدهی عملیات حفاری، بارگیری، باربری و بهبود
عملیات بعد از استخراج مواد معدنی كه شامل ورود مواد به سنگ شكن های اولیه و ثانویه و غیره می
باشد، را به دنبال خواهد داشت. به منظور دستیابی به تمامی موارد ذكر شده لازم است تا با شناسایی عوامل

تاثیر گذار بر فرایند چالزنی و انفجار آن را بهینه نمود. به طور كلی عوامل موثر بر روی انفجار را می توان

به دو گروه عمده شامل، پارامتر های قابل كنترل (الگوی انفجار) و پارامتر های غیر قابل كنترل
(خصوصیات ژئومكانیكی توده سنگ) تقسیم بندی نمود. خرج ویژه، نحوه آرایش چال ها، تاخیر در
شروع انفجار، قطر چال، ضخامت بارسنگ، فاصله ردیفی چال ها، طول گل گذاری و ضریب سفتی از
جمله پارامتر های قابل كنترل و حفره های طبیعی و نواحی غیر مقاوم شامل سطوح لایه بندی، گسل ها و
درزه ها جز پارامتر های غیر قابل كنترل محسوب می شوند.
همانگونه كه پیشتر مطرح شد نخستین و اصلی ترین هدف انفجار در معادن، خرد باطله و ماده
معدنی است كه در صورت مناسب انجام شدن انفجار تسهیل عملیات بارگیری و كاهش مشكلات در
بخش سنگ شكنی را خواهیم داشت. خردایش مطلوب به عوامل متعددی از مانند نوع ماده منفجره،
چاشنی، پرایمر، نوع سنگ و خرج ویژه بستگی دارد. اما در بعضی از شرایط به دلیل عدم دسترسی به
خردایش بهینه تبعاتی در اثر انفجار بد پدید می آید كه عبارتند از لرزش زمین، شكستگی های نا مطلوب
مثل عقب زدگی، جناح زدگی، پرتاب سنگ و انتشار امواج انفجاری در هوا و تولید صدای مهیب در
 .هوا
محققین بسیاری نظیر كونینگهام، لیلی، لانگفورس و … در گذشته روابطی را جهت پیش بینی
میزان خردایش ناشی از انفجار ارائه نموده اند كه با توجه به شرایط پیچیده حاكم بر روابط بر عملیات
انفجار، نتایج حاصله چندان قابل اعتماد نیستند. در سال های اخیر، به منظور مدلسازی محیط های
ناهمگون و پیچیده روش های متفاوتی جهت پیش بینی این موارد مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله
این روش ها شبكه های عصبی مصنوعی است كه به تازگی در صنعت معدنكاری ظهور پیدا كرده و نتایج
قابل توجهی را در زمینه های مختلف معدنی حاصل نموده است. شبكه های عصبی در مبحث انفجار

اكتشاف از آن ها استفاده شود.
مطالعات انجام شده در این پایان نامه مربوط به منطقه نكا واقع در استان مازندران است كه منطقه ای
و 52 48 19 o // / كوهپایه در شمال كشور بین طول های جغرافیایی
/ // 53 29 23 o های عرض و
جغرافیایی / // 36 10 20 o و
می باشد كه مساحتی بالغ بر 36 39 36 o // /
2
2384.2Km را در بر می گیرد. در
این منطقه در مرحله اولیه به منظور تفسیر پتانسیل های احتمالی وجود مواد آلی و هیدروكربنی
مطالعات زمین شناسی انجام شد و به دلیل وجود سازندهای حاوی مواد آلی و كربن دار مربوط به
دوران دوم و سوم زمین شناسی كه احتمالاً دارای پتانسیل هیدروكربنی می باشند و وجود لایه
های دارای پتانسیل نفتی در مناطق همجوار تصمیم به انجام روش گرانی سنجی در منطقه شد.
عملیات ژئوفیزیک صحرایی به روش گرانی سنجی در منطقه، شامل انتقال گرانی مطلق از ایستگاه های
اصلی به ایستگاه مبناء (BASE) و قرائت نقاط مشخص و پیاده شده توسط گروه نقشه برداری واندازه
گیری مقدار گرانش در هر نقطه و در نهایت پیاده كردن پروفیل”نتلتون” جهت تعیین وزن مخصوص
سنگ های سطحی منطقه می شود.

پردازش اطلاعات گرانشی شامل تصحیح عرض جغرافیایی، ارتفاعی، بوگه و … است كه بر روی داده
های خام منطقه انجام گرفته است.
تعبیر و تفسیر اطلاعات و دانسته های برداشت شده شامل دو بخش تعبیر و تفسیر كمی و كیفی می

باشد. تعبیر و تفسیر كمی شامل تفكیک داده های”ناحیه ای” از”باقیمانده” است كه از دیر باز از روش
های مختلفی همچون روش گریفین، مشتق دوم و روش گسترش به سمت بالا و پائین جهت جدا
نمودن آنومالی های گرانی متاثر از ساختار های عمیق و سطحی استفاده می شود. اما تمام این روش ها
دارای تقریب های بسیاری می باشند كه معمولاً نتایج دقیقی را به همراه ندارند. اما در این پایان نامه
سعی شده است با بهره گرفتن از معادلات با درجات بالا، بهترین برازش ممكنه به آنومالی بوگه و تفكیك
1 تاثیرات سطحی و عمقی از یكدیگر حاصل شود. برای مدل سازی اطلاعات این منطقه از روش معكوس
و توموگرافی استفاده شده است كه منجر به تفسیر و احتمالاً تشخیص ساختارهایی است كه می توانند
مواد هیدروكربنی را به تله انداخته و یا سبب تجمع افزایش غلظت مواد معدنی شوند.

مقدمه
 ژئوفیزیک ابتدا با مطالعه شكل و ساختار زمین سروكار داشت، ولی از اوایل قرن حاضر تكنیک های
ژئوفیزیكی به طور فزاینده ای در قسمت های بالایی پوسته زمین، جهت جستجوی كانی ها و نفت به كار
گرفته شده اند. علم ژئوفیزیک روز به روز همگام با پیشرفت ها و دانش كاربردی پیشرفت كرده و بسیاری
از مشكلات مرتبط با تفاسیر علمی و كاربردی علوم زمین را مورد بررسی قرار داده و آن ها را در
محدوده های بسیار گسترده ای از روش های نظری و كاربردی «حل» كرده است و روز به روز اهمیت و
احساس نیاز به كاربرد آن نسبت به قبل بیشتر شده است.[3]
گرانی سنجی یكی از روش های ژئوفیزیكی است كه به كمك دیگر روش های ژئوفیزیكی در«حل»
بعضی از مسائل و مشكلات موجود در تفسیر ساختارهای زمینشناسی قابل كاربری بوده و در این

بخش پر ضخامت حدود 700 متر و بیشترین عرض آن 600 متر است . گسترش
سطحی آانسار با افزایش عمق ودر جهت جنوب آاهش می یابد. به طور آلی ماده
معدنی از دو بخش سولفوره در ترازهای پایین واآسیده در ترازهای بالایی تشكیل شده
است . درحال حاضر بدلیل عمق زیاد بخش سولفوره تنها بخش اآسیده آانسار استخراج
می گردد . و آانیهای حاوی سرب و روی در بخش اآسیده آانسار اسمیت زونیت ، همی
مورفیت ، سروزیت و میمتیت وآانیهای مهم بخش سولفوره آن اسفالریت و گالن است
. [ 39و35]
اآتشافات آانسار انگوران تا قبل از سال 1350 تنها با یكسری ترانشة ، چاه و تونلهای
اآتشافی انجام شده بود . اما پس از اخذ نتیجه مثبت از عملیات مذآور ، تعداد 97 گمانه
اآتشافی به طول تقریباً 14700متر در چند مرحله حفر گردیده است علاوه بر موارد
فوق یكسری مطالعات ژئو فیزیكی و ژئو شیمیایی درمحدوده آانسار مورد نظر انجام
شده است در سالهای اخیر در ادامه فعالیتهای اآتشاف تكمیلی معدن5480 مترگمانه
بدون مغزه و 5450 متر گمانه اآتشافی همراه با مغزه گیری حفر شده است [ 2 و 26 ]
.
ذخیره آانسار انگوران در مقاطع زمانی مختلف به دفعات ارزیابی شده است . طبق
آخرین ارزیابی ذخیره آانسار انگوران آه در سال 1379 توسط شرآت معدن زمین و
شرآت توسعه معادن روی ایران انجام شده مقدار ذخیره باقیمانده معدن در حدود
19321 هزارتن با عیار حدود 28/56 درصد روی و 4/55 درصد سرب برآورد شده
است .
در ابتدای فعالیت معدنكاری در معدن انگوران به علت آاربرد روش های انتخابی و
استخراج سنگهای پرعیار ، ضرورتی برای آانه آرایی احساس نمی شد اما از سال
1342 برای پر عیار آردن آانسنگهای آربناته ، آوره های تكلیس احداث گردید . با
گذشت زمان ساخت آوره های تكلیس اختصاصی ادامه یافته و با مطرح شدن استخراج
معدن به روش روباز و افزایش ظرفیت استخراج مسئله احداث آارخانه آانه آرایی در
دستور آار بهره برداران معدن قرار گرفت . سرانجام با انجام مطالعات بسیار ، آارخانه

آانه آرایی دندی طراحی و عملیات نصب آن درسال 1352 آغاز و در سال 1358 پایان

یافت [ 9 ]
هم اآنون میزان استخراج سالانه ماده معدنی در حدود 500 هزار تن با نسبت باطله
برداری حدود 7:1 است با وجود اینكه معدن انگوران در شمار معادن بزرگ آشور
طبقه بندی می شود اما نحوه انجام فعالیتهای معدنی و سیاست گذاری برای بهره برداری
بلندمدت از معدن قابل مقایسه با معادن بزرگ آشور نیست . یكی از مهمترین مشكلات
و آمبودهای آه در معدن انگوران ملاحظه می شود عدم وجود یک طرح تفصیلی بلند
مدت به همراه یک برنامه سیاست گذاری آلان برای استخراج ماده معدنی است . شاید
تغییر بهره برداران معدن در آوتاه مدت مهمترین دلیل بروز این نقیصه باشد . در هر
صورت عدم تهیه طرح تفصیلی برای استخراج معدن باعث کاهش راندمان عملیات
معدنكاری ، بروز مشكلات متعدد در برنامه ریزی تولید و خطوط فرآوری و همچنین
عدم موفقیت در مسایل تجاری و احداث صنایع وابسته به معدن خواهد شد [21] .
این پایان نامه با هدف تهیه طرحی برای بررسی وضعیت آینده معدن در صورت