میتوان آن را یكی از اركان اساسی موفقیت پروژه نامید. از آنجا كه طرحهای عمرانی عموماً در كلیهی مراحل مطالعات، طراحی،
ساخت و بهره برداری با شرایط ریسك و خطرپذیری همچون شرایط زیرزمینی، مواجهه با بلایای طبیعی و هزینه بالای ساخت
مواجهاند، عدم توجه به عدم قطعیت و ریسكهای پروژه نه تنها باعث عدم مطلوبیت دردستیابی به اهداف پروژه میشود،بلكه
دقت تخمین زمان و هزینه پروژه را نیز پایین میآورد. همچنین بررسی، شناسایی و ارزیابی ریسكهای موجود و نیز تعیین
میزان تأثیر عوامل شناخته شده در تأخیر پروژه ها و به تبع آن تلاش برای كاهش علل تأخیرات، منافع زیادی برای اقتصاد
كشور به همراه خواهد داشت. روش كار در این پایان نامه استفاده از پرسشنامه و توزیع آن در میان ذینفعان پروژه اعم از
كارفرما، پیمانكار و مشاور بوده است. با بهره گرفتن از نتایج این پرسشنامه ها در ابتدا ریسكهای موجود در پروژه خط سوم متروی
تهران شناسایی و سپس با بهره گرفتن از نرم افزارهای موجود رتبه بندی ریسكهای شناسایی شده انجام شده است. نرمافزارهایی
كه بتواند همزمان با در نظر گرفتن عدم قطعیتهای موجود در پروژه های عمرانی، امكان تخصیص ریسك به فعالیتهای
ریسك آمیز را نیز به كاربر دهد، موجب گــردیده تا در این پایان نامه از نرم افزارهای Topsis ،Pertmaster و Risk@ كه هر یک به
نحوی این انتظارات را بــرآورده می سازند، استفاده شود. اساس كار نرمافزارها شبیهسازی مونت كارلـو میباشد كه این روش
به عنوان ابزاری جهت تحلیل و بررسی یكپارچه و همـزمان تركیبات مختلف عدم قطعیت استفاده میگردد. نتایج حاصلــه نشان
داد كه استفاده از نرم افزارهای مختلف نتایج متفاوتی را ارائه میدهد و بر این اساس با توجه به اهداف پروژه از هر یک از
نرم افزارها باید استفاده شود. نتایج نشان داد كه دو نرم افزارTopsis و Risk@ بیشتر بر كمی كردن مقادیر ورودی استوارند و
تفاوت معناداری میان اعداد حاصل از شبیه ســازی مونت كارلو قائل میشوند و برای رتبهبندی مفیـد واقع می شوند. لذا این
نرم افزارها در تحلیل ریسك مسائل مالی كاربرد بیشتری دارند. این در حالیست كه نرمافزار pertmaster فرایندگر است و به
مدیریت ریسك به عنوان یک فرایند مینگرد و در شش مرحله استاندارد PMBOK ریسك را مدیریت می كند. همچنین نتایج نشان
داد كه ریسك های اصلی پروژه تونل خط سوم متروی تهران عبارتند از: ریزش، عدم ایمنی كارگران و تجهیزات، طراحی
اشتباه، خرابی و تصادفات، قیمتهای محلی، دیركرد، آسیب به تاسیسات شهری و آلودگی محیط زیست.

مقدمه
بدون تردید، حجم روزافزون پروژه های كشور بر الزام توجه بیشتر به دانش مدیریت پروژه و انطباق سیستمهای
مدیریتی پروژه ها با مبانی و روش های روز برنامه ریزی و كنترل پروژه، بیش از پیش صحه میگذارد. پروژه های
تونلسازی از جمله مهمترین و پرهزینهترین طرحهای عمرانی در كشورها میباشند كه اجرای این پروژه ها با فن آوری
و پیچیدگیهای خاص همراه است. اهمیت پایهریزی و اجرای دقیق یک سیستم مؤثر برنامه ریزی و مدیریت ریسك در
اجرای پروژه های بزرگ، به علت وجود ویژگیهایی همچون تنوع، تعدد و وابستگی فعالیتها، سرمایهبری بالا، دورهی
زمانی طولانی چرخهی حیات پروژه، تكنولوژی پیچیدهی اجرا، ملاحظات سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی، عدم
قطعیتهای بالا و وابستگی به ماشین آلات و تجهیزات مناسب آنچنان است كه میتوان آن را یكی از اركان اساسی
موفقیت پروژه نامید. از آنجا كه طرحهای عمرانی عموماً در كلیهی مراحل مطالعات، طراحی، ساخت و بهره برداری با
شرایط ریسك و خطرپذیری همچون شرایط زیرزمینی، مواجهه با بلایای طبیعی و هزینه بالای ساخت مواجهند، عدم
توجه به عدم قطعیتها و ریسكهای پروژه علیرغم این كه باعث عدم مطلوبیت دردستیابی به اهداف پروژه میشود،
دقت تخمین زمان و هزینه پروژه را نیز پایین میآورد.
در انجام این تحقیق ابتدا در فصل دوم مبانی مدیریت پروژه بر اساس استاندارد جهانی مدیریت پروژه PMBOK
1
مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی كه به روش كتابخانه ای انجام شدهاست، اصول مدیریت پروژه و
روش های رایج برنامه ریزی مورد بررسی قرار گرفته است.