ن سمینار با معرفی عوامل شکست، انواع ریزش و روش های تحلیل، روند تحلیل پایداری شیب را
ارائه کرده است.
مقدمه
پایداری شیب یکی از مباحث مهم معادن روباز می باشد که از مراحل مقدماتی مطالعات آماده سازی
معادن سطحی میباشد. اصولاً به منظور کاهش تنشها و فشارهای وارده از سوی دیواره پله، پلـههـا را
بصورت شیبدار طراحی میکنند، زیرا سنگ یا خـاك در حالـت شـیب دار فشـار و نیـرو را بهتـر تحمـل
میکند. از طرفی کاهش و افزایش شیب از مقدار واقعی، بعضاً هزینه های زیادی را در برخواهـد داشـت
به همین منظور برای جلوگیری از این هزینه ها در مرحله طراحی، بایستی شیب بهینه پلـه هـا و شـیب
نهایی معدن تعیین شود. این سمینار در سه فصل ذیل موارد مهم و لازم جهت طراحی شـیب را بیـان
میکند: 1- شیب در معادن سطحی؛ 2- علل و انواع شکست؛ 3- تحلیل پایداری شیب
در فصل اول با معرفـی هندسـه شـیب، بـه کلیـات و راهنماییهـای مهندسـی لازم جهـت مواجهـه بـا
شیروانیها در معادن سطحی پرداخته شده است. فصل دوم به معرفی علل و انواع شکست مـیپـردازد
که در بخش اول عوامل مهم تاثیر گذار بر شکست پرداخته و در بخش دوم بـه ذکـر انـواع شکسـت از
قبیل صفحهای، گوهای، ورقهای، واژگونی و … پرداخته شده است.
فصل سوم دربرگیرنده روش های تحلیل پایداری شـیب شـامل روش تجربـی، تعـادل حـدی، آنـالیز
عددی و آنالیز احتمالی پایداری شـیب مـیباشـد. روش تجربـی SMR بـا امتیـازدهی بـه خصوصـیات
تودهسنگ دربرگیرنده شیب، کلاس پایداری آن را مشخص کرده و تحکیمات لازم را معرفـی مـیکنـد.
در ادامه اصول و انواع روش های تعادل حدی در تعیین ضریب ایمنی شیب بیان گردیده است. از دیگـر

روش های دقیق تحلیل شیب، روش های آنالیز عددی میباشند. روشهـای عـددی بـا اسـتفاده از نـرم

افزارهای مربوطه رفتار تنش و کرنش شیب را تعیین میکنند که در ادامه به بیان کاربرد و تفاوت ایـن
روشها میپردازد. در نهایت روش های آنالیز احتمالی پایداری شـیب معرفـی گردیـدهانـد کـه فـاکتور
ایمنی را براساس مقدار میانگین و واریانس بیان میکنند و از آنالیز اعتماد به منظـور بـرآورد و تعیـین
نــامعینی و خطاهــا در ضــریب اطمینــان و بدســت آوردن احتمــال شکســت اســتفاده مــیشــود.
کلیات -1-1

معدنی شدند.
 یکی از پیشرفته ترین این راه ها استحصال کانی های فلزی با ارزش از طریق لیچینگ می باشد.
 روش عملیات لیچینگ به صورت زیر می باشد :
 خاکهای معدنی اکسیدی را بر روی سطحی صاف انبار می کنند سـپس بـا پاشـش اسـید سـولفوریک بـر روی آن
باعث حل شدن مس موجود در مواد می شود که به آن PLS میگویند ایـن محلـول در ادامـه راه توسـط سـلولهای
الکترووینینگ تحت تأثیر قرار گرفته که نتیجه آن جدایش الکتریکی مس از محلول می شود که محصول نهـایی بـه
شکل ورقه های نازك مسطحی می باشد.
 محلول خالی شده از مس (محلول بازگشتی) را رانیت می نامند که در حـال بازگـشت بـا افـزودن مقـداری اسـید
سولفوریک غلظت آن را به حالت استاندارد می رسانند و دوباره بر روی مواد معدی می پاشند و این عمل را تا خالی
شدن مواد از مس ادامه می دهند

قدمه:
 پیشرفت جوامع بشری و به موازات آن افزایش حجم تقاضا برای محصولات صـنعتی ، متخصـصین را بـه اسـتفاده
بهینه از منابع طبیعی و ثروتهای خدادادی ترغیب میکند . ی بر زمینه بهره وری صحیح از صنابع معدنی نشان
می دهد که امروزه استفاده از منابع با عیار پایین و منابعی که از نظر تکنولوژی امکان بهره برداری از آنها مشکل تـر
می باشد ، در دستور کار متخصصین قرار گرفته است . با پیشرفت تکنولوژی و توسـعه کـشورها از نظـر اقتـصادی و
فرهنگی ، مصرف محصولات فلزی شتاب فزاینده ای به خود گرفته است و این امـر صـنایع معـدنی و متـالوژی را بـا
مشکلات عدیده ای روبرو ساخته است .
 هیدرومتالوژی در دهه 1950 برای لیچینگ کنسانتره و کانیهای سولفیدی ، لاتریتها، کانیهای تنگستن و ترسیب
مستقیم فلزات از محلول آنها با تکنولوژی هیدروژن تحت فشار مورد استفاده قرار گرفت .

 کانیها و کنساتره های سولفیدی معمولاً بـا روشـهای حرارتـی (تـشویه) عمـل آوری میـشود . از جملـه مهمتـرین
مشکلات روش های حرارتی ، آلودگی زیست محیطی در اثر انتشار گازهای دی اکسید گوگرد و اکـسید آرسـنیک مـی
باشد . از جمله محاسن تکنولوژی لیچینگ تبدیل گوگرد موجود در شبکه کانیهای سولفیدی بـه گـوگرد عنـصری و
همچنین رسوب بخش عمده ای از آرسنیک در حین فرایند ، سرعت انحلال بسیار بـالای آن بعلـت کـار در شـرایط
دمایی و فشاری بالا ، اکسیداسیون کامل سولفیدها و در نهایت مناسب ترین فرایند به منظور عمـل آوری کنـسانتره
های مقاوم طلا می باشد.
 در سالهای اخیر نیز شاهد پیشرفت شایان توجه آن در صنعت استحصال فلزاتی مانند : طلا ، نیکل ، کبالـت ، روی
، آلومینیوم و مس بوده ایم .

مس
 مس اولین و پر مصرف ترین فلزی است که بشر مورد استفاده قرار داده است این فلز را می تـوان در طبیعـت بـه
شکل خالص پیدا کرد و به همراه طلا ، تنها فلزات رنگی طبیعت می باشند .
 وزن اتمی مس برابر 63.54 و دارای نقطه ذوب 1083 درجه سانتی گراد و علامت شیمیایی Cu است .
 مس در زبـان انگلیـسی ( Copper ) و در فرانـسه ( Cuivte ) و در آلمـانی Kupfer خوانـده مـی شـود . و

 ادامه پس از تعریف ژئوفیزیک اکتشافی به بررسـ ی راه هـا ی اکتـشاف بـا روشـها ی مختلـف
ژئوفیزیکی ( از قبیل ، مقاومت ویژه ، انعکاسی الکترومغناطیسی ، قطبش القائی ، پتانـسیل خـودزا و
غیره ) می پرداز یم و در آخر با ب یان کاربرد روش ژئوف یزیک لرزه ا ی انعکاس ی در اکتشاف منابع نفـت
و گاز، سمینار خود را به پایان می رسانم.

مقدمه:
نقش نفت در دن یای امروز، به عنوان یکی از مهمترین منابع تـام ین کننـده انـرژ ی و انـواع و اقـسام،
محصولات و مواد اول یه مورد نیاز در صنایع و همچنین عامل مهمـ ی در سیاسـت و اقتـصاد کـشورها
است که ا ین امر در بس یار از نقاط جهان به اثبات رس یده است.خصوصیات و ویژگی های مواد نفتی و
کاربرد آنها اکتشاف نفت را به هم ین دلا یل کاربردی مهم کرده اسـت . چـون از نفـت در رو ی زمـ ین
نشانه ا ی وجود ندارد و یا نشانه ها ی اندک ی از آن ممکن است وجود داشته باشد، ما هر روزه شـاهد
پیشرفتهای چشمگیر تکنولوژی در اکتشاف نفت می باشیم.
از روشها ی لازم و متداول و کاربرد ی، برا ی پ یدا کردن نفت حفار ی می باشداما ایـ ن روش بـه دل یـ ل
داشتن هز ینه ها ی ز یاد و همچن ین زمان بری زیاد و مشکلات حفاری، بعد از روش های اولیه اکتـشاف
که همان اکتشاف ساختارها ی متناسب و متحمل برا ی به تله انداختن نفت و برداشت زم ین شناس ی
سطحی می باشد، استفاده می شود.
در اکتشاف سطح ی یکی از روش های استفاده شده در اکتشاف نفـت ژئوف یزیـ ک مـ ی باشـد، مقاومـت
ویژه بالا و خواص الکتروش یمیائی غ یر عاد ی لا یه ها باعث م ی شود تا روش های الکتریکی جواب خوبی
برای تفس یر به ما ندهد . در حال حاظر با پیشرفت تکنیکهای لـرزه شناسـی شـاید بتـوان گفـت کـه
احتمالا بهترین روش برای اکتشاف نفت در حوضه های رسوبی، روش لرزه نگاری می باشد.

نَفت مایع ی غل یظ و افروختن ی به رنگ قهـوه ای سـ یر یـ ا سـبز ت یـ ره اسـت کـه در لا یـ ههـا ی بـالا ئی
بخشهایی از پوسته کره زم ین یافت م یشـود . نفـت شـامل آم یـ زه پیچیـ دهای از هیـ دروکربنهـا ئی
گوناگون است . بیشتر ا ین ه یدروکربنها از زنج یره آلکان هـس تند ولـ ی ممکـن اسـت از د یـ د ظـاهر،
ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند.

800 نمونه ( همراه با 30 نمونه تكراری ) بر روی نقشه 1:100000 با دانه بندی 80 – مش است انجام گردید ، كه
در ادامه كلیه نمونه ها به جهت انجام آزمایش به آزمایشگاه ارسال گردید . بعد از دریافت نتایج و پردازش
داده ها محدوده های مربوط به آنومالی مقد ماتی مشخص گردید . مرحله دوم شـامل عزیمـت بـه صـحرا و
كنترل آنومالی مقدماتی با بر داشت نمونه های سنگی و كانی سنگین از شاخه های اصلی بوده كـه ایـن مهـم
بطور همزمان صورت پذیرفت. بعد از آماده شدن نتـایج نمونـه هـای سـنگی و مطالعـات نمونـه هـای سـنگی و
مطالعات كانی سنگین و تلفیق آنها با یكدیگر آنومالی های قطعی مـشخص و منـاطق امیـد بخـش مـشخص
گردید.
مقدمه:
اساس و زیربنای هر عملیات اكتشافی ، با هدف كشف نواحی با پتانسیل معدنی ، اكتشافات ناحیـه ای در
مقیاس 1 : 100000 می باشد، البته برای رسیدن به این مقصود از تمامی روش های ژئوشـیمیایی و اطلاعـات
ماهواره ای بهره گرفته می شود. نقشه برداری ژئوشیمیایی در مقیاس ناحیـه ای كـه در ایـن سـمینار بـه آن
پرداخته می شود یكی از همین روشها است كه با نمونه برداری از رسوبات آبراهه ای به عنوان بخشی از طرح
اكتشافات سیستماتیک ژئوشیمیایی در محدودة برگة 1:100000 چادگان می باشد. این عملیات در دو بخش
طراحی و انجام شده است، بخش اول رسم نقشه های آنومالی ژئوشیمیایی و مشخص نمودن مناطق پتانـسیل
و بخش دوم آن شامل كنترل این آنومالیها است كه از طریق مطالعات كـانی سـنگین ، آلتراسـیون ، منـاطق
كانی سازی احتمالی و شكستگیهای پر شده تعقیب خواهد شد . در نهایت پس از كنترل، محدوده های آنومال
هر یک جداگانه سلول سازی و سپس مناطق امید بخش معرفی خواهد شد.
فصل اول : كلیات
1-1) اهداف اكتشافات ژئوشیمیایی در مقیاس ناحیه ای

تجربه ثابت كرده است كه بررسی رسوبات آبراهه ای (عمدتاً جزء 80 ـ مش) می تواند در اكتشافات كوچك

مقیاس ناحیه ای (1 : 100000 تا 1 : 250000 ) بسیار كارآمد باشد. نتـایج ایـن بررسـی هـا در تحلیـل ایـالات
ژئوشیمیایی و شناخت الگوهای ژئوشیمیایی ناحیـه ای و اكتـشافات نـواحی كـه ا حتمـال وجـود نقـشه هـای
كانساری در آن بالا است می تواند مؤثر باشد. به جز كاربردهای مستقیمی كه این بررسی ها دارا می باشد، مـی
توان به طور غیر مستقیم از نتایج آن در زمینه های كشاورزی و محیط زیست بهره برد، بدیهی است اهـداف ایـن
گونه بررسی ها با اهداف نوع اول متفاوت است.
در مورد اول كه هدف اكتشاف آنومالی در هاله های ثانوی است باید از روش های آماری استفاده نمـود كـه
اختلاف بین مقادیر آنومالی و روندهای ناحیه ای را افزایش داده و از طریق شدت بخشیدن به آنومالیها مـی توانـد
در شناسایی دقیقتر آنها مفید واقع شود، در حالت دوم كه ه دف دستیابی بـه رونـدهای ناحیـه ای اسـت بایـد از
تكنیكهای آماری كه میزان تأثیر آنومالیها را در روندهای ناحیه ای كاهش می دهد استفاده نمـود، چگـالی نمونـه
برداری در این حالت معادل یک نمونه برای چند كیلومتر مربع است، این مساحت بوسـیلة سـقف بودجـة تعیـین
شده برای پروژه كنترل می گردد.

به کارگیری این روشها سرعت و دقت عملیات اکتشاف برای دسترسی به ذخایر پنهان بیشتر شده است
در منطقه مورد مطالعه نیز با توجه به وجود شواهدی از جمله استحصال طلا به روش لاواك شویی در
گذشته و نیز مقادیر بالای طلا در بعضی نمونه گیریهای پراکنده انجام شده پیشنهاد شد تا منطقه ای به
مساحت حدود 80 کیلومتر مربع که تقریبا در 32 کیلومتری جنوب شهر رشت قرار دارد در طی پروژه ای
با عنوان پی جویی طلا و عناصر همراه در مناطق اطراف امامزاده هاشم رشت مورد پی جویی و عملیات
اکتشافی در مقیاس 1:500000 قرار گیرد که پس از تصویب طرح، در ابتدا مطالعات مقدماتی صورت
گرفت و سپس عملیات اکتشافی به شرح مندرج در این گزارش اجرا شد

مقدمه:

اهمیت طلا به عنوان یک منبع ثروت و همچنین نقش کنترلی آن در سیستم پولی جهان ،دو عاملی است
که به عنوان نیروی محرکه اصلی در اکتشاف ،استخراج و تولید طلا مطرح است . روابط متقابل پول و طلا
بسیار پیچیده است . اما تاکنون روابط موجود بین آنها ،بیانگر این واقعیت باشد که طلا به عنوان کنترل
کننده و پشتوانه پول بوده و هست .
رابرت مندل برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1999 میلادی می گوید : طلا فلزی بسیار ارزشمند و تکیه
گاهی مطمئن برای کشورهایی است که در نظام پولی جهان نه عضو منطقه یورو هستند و نه عضو منطقه
دلار ،چگونگی استفاده از طلا در آینده ، به تحول نظام پولی بین المللی بستگی دارد . وی بانکهای
مرکزی بعضی از کشورهای جهان را به سبب فروش ذخایر طلا نکوهش کرده و اینکار را حماقت دانسته
است(20).
کاهش تولید طلای جهان در دهه های آینده با عواملی مانند بازگشایی معادن قدیمی و متروکه ،توسعه و
گشایش معادن جدید ، به ویژه اکتشاف و بهبود فنآوری استحصال ذخایر جدید و افزایش تولید معادن با
ذخائر پورفیری قابل کنترل است به طور کلی کشورهای غربی یک روند کاهش تولید طلا را از سال
1980 تا 2000 دنبال کرده اند .افزون بر این ، با توجه به گسترش مصرف طلا درصنایع مدرن و با توجه
به اینکه ذخائر پرعیار آن رو به کاهش است ،تولید کل طلای جهان کاهش خواهد یافت . خطر بزرگی که
امروزه تولید و بهای طلا را تهدید می کند این است که احتمال می رود طلا نقش خودرادرابطه با کنترل
و پتشوانه پول ازدست بدهد .

– هدف از مطالعه
هدف از مطالعه ارائه مناطق مناسب برای پی جوئی طلا و سایر عناصـر همـراه و اولویـت بنـدی آنهـا مـی
باشد. بدین ترتیب در این مرحله، مناطق مساعد و امید بخش معرفی شـده و در مراحـل بعـدی، اکتشـاف
فقط روی این نواحی متمرکز خواهد شد تا در زمان و هزینه صرفه جویی گردد.
در مطالعه حاضر بررسی های اکتشافی از طریق مطالعات ژئوشیمیایی رسوبات رودخانه ای تک متغیـره و
نیز بررسیهای چند متغیره صورت گرفته است که هدف از این بررسی ها شـناخت الگوهـای ژئوشـیمیایی

ناحیه ای و اکتشاف مناطقی می باشد که احتمال وجود نهشته های کانساری در این مناطق بالا است.
 کلیات -2-1
طلا از فلزات قیمتی بسیار مهم است که از گذشته تا حال پشتوانه اقتصادی کشورها و تمدنها بوده است .
طلا ً Auً یا زر ، از نام لاتینًAurumً گرفته شده است که عنصری است متعلق به گروه مس بـا سیسـتم
تبلور کوبیک(شکل1-1) با سختی /-3 در مقیاس موس، عدداتمی 79، جرم اتمی 197، وزن مخصوص
/ cm3و نقطه ذوب 1064 درجه سانتیگراد. طلا دارای چهارده ایزوتوپ بـا اعـداد جرمـی 192 تـا
است. اکثـر ایزوتوپهـای طـلا 206 197 میباشد که تنها ایزوتوپ پایدار آن که درطبیعت دیده میشود Au
195 دارای نیمه عمری کوتاهتر از 1 دقیقه میباشند و فقط ایزوتوپ Au
دارای نیمه عمر183 روز میباشـد .
198 خاطرنشان میگردد ایزوتوپی از طلا ساخته شده است ( Au