تعریف عملیاتی افسردگی

 

فصل دوم: پیشینه تحقیق

تاریخچه اضطراب

تاریخچه افسرد گی

تعاریف ونظریه های اضطراب

تعاریف ونظریه های افسردگی

1- افسردگی از دیدگاه روان پویایی

2- افسردگی از دیدگاه رفتار گرایان

3- افسردگی ا زدیدگاه شناختی

4- افسردگی از دیدگاه اجتماعی

نظریه ملانی كلاین

نظریه كامرون

نظریه ادوارد بیبرنیك

نظریه الكساندر لوئی

انواع اضطراب

1- اضطراب موقعیتی

2- اضطراب خصیصه ای

انواع افسردگی

1- افسردگی در نوجوانی

2- افسردگی پنهان

3- افسردگی اتكائی

4- افسردگی رجعتی

5- افسردگی پس از زایمان

6- افسردگی نوروتیك

7- افسردگی عضوی

8- افسردگی علاقی

9- افسردگی ناشی از موفقیت

10- افسردگی ناشی از مصرف دارو

11- افسردگی در نتیجه پیری

12- افسردگی فصلی

13- افسردگی در دانشجویان

ملاكهای تشخیص اضطراب DSMIV

ملاكهای تشخیص اضطراب ناشی از اختلال طبی عمومی

ملاكها ی تشخیص اختلال اضطراب منتشر

ملاكهای تشخیص دوره افسردگی عمده DSMIV

درمان اضطراب

1-درمان دارویی اضطراب

بنزو ویازپینها

فعالیت فارماكولوژیك

عوارض جانبی

مسمومیت

داروهای بولكه كننده بتا – آدرنرژیك

مهاركننده های مونو آمین اكسید

2- روش های خود میزانی كاهش اضطراب

آرام سازی

بیوفیدبك

انواع درمانهای اختلالات افسردگی

1-درمان افسردگی پسیكوزی :

الف ) درمانهای فیزیكی وزیست شناسی

ب ) شیمی درمانی

الف – درمانهای فیزیكی وزیست شناسی

ب ) روان درمانی

 

درمان دارویی افسردگی بر اساس نظریه زیست شناسی

الكتروشوك  درمانی

درمان افسردگی براساس نظریه روان پویائی

درمان افسردگی براساس نظریه یاد گیری

انواع درمانهای افسردگی

1- شناخت درمانی

2-رفتار درمانی

3- درمان بین فردی ( IPT)

4- روان درمانی تحلیل گرا

5- روان درمانی حمایتی

6- گروه درمانی

7- روان درمانی خانواده

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

جامعه آماری

آزمودنیها

نمونه وروش نمونه گیری

ابزار تحقیق

1-تحول هشیاری نسبت به خود O3

2- نیروی من

3- گرایش پارانویایی  L

4- گرایش به گنهكاری O

5- تنش ارگی O4

خصوصیتهای آزمون افسردگی « بك »

1-اعتبار وثبات آزمون افسردگی

2-روش واجرای آزمون افسردگی

3-پرسشنامه آزمون افسردگی

4-مزایای آزمون افسردگی

5-نمره گذاری آزمون افسردگی

6-جدول تخمین میزان افسردگی

جدول هنجار گزینی ایرانی مقیاس افسردگی بك

معیارها ومیزانهای عددی آزمون افسردگی

روش نمره گذاری

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل

تجزیه وتحلیل داده ها

جدول افسردگی مدارس استثنایی

جدول افسردگی مدارس عادی

جدول اضطراب مدارس استثنایی

جدول افسردگی عادی

آزمون فرضیه

فرمول محاسبه واریانس

فرمول محاسبه t استودنت

فرمول محاسبه واریانس

فرمول محاسبه t استودنت

الف – فرض صفر

ب – فرض صفر

فرمول محاسبه t استودنت

ج- فرض صفر

 

فصل پنجم: نتیجه گیری

خلاصه مراحل تحقیق

محدودیت ها

پیشنهادات

پرسشنامه آزمون

آزمون افسردگی بك

منابع و مأخذ

مقدمه :

در دنیای  امروزه هیجانات ، تنش ها ، عصبیت ها وعوامل متعددی از این قبیل حاكم بر زندگی روزمره افراد هستند .

هر كدام از افراد جامعه امروزی در برخورد مستقیم با انواع استرسها و شرایط عصبی قرار دارند .محیط زندگی اجتماعی ، خانواده وهر آنچه فرد با آن در ارتباط است میتواند بعنوان عامل تنش زا جریان زندگی اورا به سمت بحرانها ونگرانیها سوق دهد .

امروزه تجارب تنش زا ناخواسته عكس العمل افراد را تعیین می كنند . بدین ترتیب كه وقتی فردی یک تجربه ناخوشایند واسترس همراه با آن را دریافت می كند واكنش منفی بصورت اضطراب خود كم بینی ، افسردگی وغیره را از خود بروز می دهد . زیرا قدرت برخورد مقابله طبیعی با مشكلات را در نیافته وشاید نمی تواند كه دریافت صحیحی ا زموقعیت خود داشته باشد .

از معضلات جامعه امروزی وشاید از بزرگترین آنها مسائل اضطراب است وافسردگی كه هر كدام را به اختصار بیان می داریم .

اضطراب ، دلشوره ، تشویش ، نگرانی ،دلهره ، دلواپسی ، بی قراری ، دل آشوبه ونابسامانی حالاتی هستند كه هر انسانی خواه وناخواه آنرا تجربه كرده است . می توان با اطمینان گفت كه امكان ندارد انسان در این جهان زیسته باشد  وتجربه اضطراب را نداشته باشد ( معانه ، 1370).

ممكن است اضطراب را یک نوع درد داخلی دانست كه سبب ایجاد هیجان وبه هم ریختن تعادل موجود می گردد و چون بشر دائما به منظور برقراری تعادل كوشش می كند بنابراین می توان گفت كه اضطراب یک محرك قوی است .

امكان دارد این محرك مضر باشد واین خود بستگی دارد به درجه ترس ومقدار وخطراتی كه متوجه فرد است (شاملو 1369).

در برخی از دیدگاه ها گفته می شود كه هنگامی احساس اضطراب دست می‌دهد كه فرد با موقعیتی روبرو شود كه كنترلی بر آن ندارد بطور كلی كنترل ناپذیر بودن آنچه روی می دهد واحساس درماندگی در برابر آن باعث می‌شود كه فرد در موقعیتی فشار زا قرار گرفته احساس اضطراب نماید .

هر آدمی برای رویارویی با موقعیت فشار زا روش خاص خود را دارد گاهی فرد هیجان را در مدار توجه قرار می دهد وبجای درگیری با مساله اضطراب زا سعی می كند ، به طرق دیگری از اضطراب خود بكاهد ، گاهی خود مساله را در مدار توجه قرار می دهد .

موقعیت اضطراب زا را ارزیابی می كند وسپس دست به كاری می زند تا آن موقعیت را تغییر دهد یا از آن اجتناب نماید .( هیلگارد به 1369)

اگر چه مقدار محدودی اضطراب برای رشد بشر ضرروی است ولی مقدار آن نیز باعث اختلال رفتار می شود واغلب اوقات شخص را مجبور به نشان دادن رفتار نوروتیک یا پسیكوتیک می نماید (شاملو ، 1369).

موقعیتهای گوناگون زندگی خانوادگی اجتماعی تحصیلی ، شغلی همگی می‌توانند عوامل تنش زا را ایجاد ویا تشدید نمایند .

چنانچه فردی در یک موقعیت خاص شغلی قرار گرفته باشد كه همواره استرس ، نگرانی ترس ویژگی شغلی او را تشكیل دهد خود او نیز حالتهای اضطراب را تجربه می كند واین موقعیتهای اضطراب زا تا حدودی بهداشت روانی فرد را بر هم می زند .

بدین ترتیب می بایست با تحقیق هر چه بیشتر در زمینه عوامل اضطراب زا وغلبه بر آنها به نحو طبیعی وصحیح موقعیتهای تنش زا را كاملا درك نموده وراه مقابله با آنرا ایجاد نمائیم تا شاید بتوان تا حدود زیادی معضل بزرگ جامعه امروزی كه مسائل ناشی از اضطراب است را از بین ببریم .

افسردگی بیماری بسیار شایعی است كه با وجود تحقیقات دامنه‌دار در‌مورد

علل ، علائم وطرق درمان آن متاسفانه در بیشتر جوامع امروزی و از جمله جامعه خود ما توجه به آن مبذول نشده است . علائم افسردگی را تا مدتها به عوامل دیگری چون ضعف اعصاب ، عصبانیت هیپوكندریاك وغیره نسبت می‌دادند به همین سبب تشخیص صحیح ودرمان آن به تعویق می انجامید ( امانت 1338).

بیماری افسردگی بیماری است كه خصوصیت اول وعمده آن تغییر خلق است وشامل یک احساس غمگینی است كه ازیک ناامیدی خفیف تا احساس یاس شدید ممكن است نوسان داشته باشد . این تغییر خلق نسبتا ثابت وبرای روزها ، هفته ها ، ماه ها یا سالها ادامه دارد. افسردگی بر روی كل ارگانیسم اثر می كند و تمام حوزه های زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار می دهد این اثر در احساسات ، نیرو ،كشش ،فكر كیفیت ، علائق فرد نمایان می شود (وهابزاده ، 1364).

منظور از اختلالات عاطفی گونه هایی از سازمان یافتگی های مرضی است كه در وهله نخست دگرگونی وفروریختگی خلق وخوی در آنها بصورتی بارز به چشم می خورد ، رفتارهایی كه در این حالات مشاهده می شود در دو قطب كلی شادی غمگینی مشاركت دارند ، وجود بی نظمی هایی در تفكر منطقی ومحتوای آن در افسردگان بدون توجه به نوع آنان به ثبت رسیده است
( منصور ودادستان ، 1368).

در روانپزشكی ، افسردگی را تغییر خلق در جهت غمگینی می دانند ، بارزترین علامت بیماری افسردگی همانا خلق افسرده ایست كه به درجات مختلف ممكن است پدید آید . در پاره ای از موارد خلق افسرده ممكن است تنها علامت بیماری باقی بماند به هر حال در این بیماری كلیه اعمال حیاتی متناسب با خلق افسرده تغییر می كند. (اخوت وجلیلی ، 1363).

همانطور كه میدانیم افسردگی تنها علامت عاطفی نیست وهمراه با افسردگی ، بیخوابی وبی اشتهایی ، خودكشی ، احساس بی ارزش و فراوان دیده می شود . حدود افسردگی گاهی با موقعیت موجود متناسب نیست و گاهی حتی خود فرد از آن آگاهی ندارد .( پور افكاری ، 1364).

تقریبا هر كس گهگاه احساس افسردگی می كند اكثر ما گاهی وقتها احساس غم ورخوت می كنیم وبه فعالیتهای لذت بخش علاقه ای نشان نمی دهیم . افسردگی پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است . عدم موفقیت در تحصیل یا كار از دست دادن یكی از عزیزان و آگاهی از اینكه بیماری یا پیری توان ما را به تحلیل می برد از جمله موقعیتهایی هستند كه اغلب موجب بروز افسردگی می شوند افسردگی تنها زمانی نابهنجار تلقی می شود كه با واقعه ای كه رخ داده متناسب نباشد ویا فراتر ازحدی كه برای اكثر مردم نقطه آغاز بهبود است ادامه یابد ( براهنی وهمكاران ، 1368).

افسردگی واكنشی است كه در نتیجه پیدایش موقعیتهای نامساعد ایجاد می گردد واز لحاظ پزشكی یک نوع آزردگی است كه فعالیت وقابلیت حیاتی جسمانی وعقلانی فرد را كاهش می دهد . وبطور خلاصه می توان گفت كاهش یافتن نیرو وفعالیت جسمانی روانی موجب آزردگی می باشد .( آگاه ، 1355).

افسردگی طبیعی ومتعادل در انسان واكنش است یک عامل بیرونی كه فرد از آن آگاه است ومحرومیت آن را آگاهانه درك می كند .

باید بدانیم كه واكنش افسردگی با واكنش نوروتیک آن از دو جنبه فرق می‌كند یكی اینكه افسردگی در فرد نوروتیک از لحاظ شدت نامناسب با محرك بیرونی است ودوم اینكه در افرادی ظاهر می شود كه بعلت خصوصیات خاص شخصیتی آمادگی وزمینه ابتلاء به آن را داشته اند .(شاملو 1364).

همه ما معنای غم وافسردگی را می دانیم وگاه بی گاه دچار این حالت شده ایم . نا امیدی عشق ، مرگ وشركت در عزا و بعضی از مسائل مردم را غمگین می سازد . در بیماران افسرده نیز افسردگی بعلل همین مسائل ایجاد می شود ولی چون شخص قبلا به سبب احساس حقارت وعدم كفایت مستعد بیماری است به كلی مغلوب می گردد وافسردگی ایجاد می شود ( بیرجندی ، 1364).

مشاهدات بین الملی بدون ارتباط با كشور تحت مطالعه با افسردگی یک قطبی را در زنها 2 بار شایعتر از مردها نشان داده است .هر چند علل این اختلاف معلوم نیست این تفاوت را ناشی از استرس های متفاوت زایمان ، درماندگی آموخته شده و آثار هورمونی نهفته می دانند ( پورافكاری ، 1368).

با توجه به افسردگی فراوان در جامعه كنونی ما ، پژوهش حاضر در این زمینه تدوین شده ، باشد تا گامی هر چند كوچكتر در راه شناخت انواع درمان آن برداشته شود .

پژوهشگر امیدوار است كه گرچه این پژوهش ممكن است نتواند آنطوركه باید افسردگی را معلمان مدارس مورد سنجش قرار دهد ، ولی حداقل گامی است كه در این راه برداشته می شود وانگیزه هایی را برای ادامه پژوهش های آزمایشی در این زمینه در ذهن علاقمندان بر انگیزد.

 

هدف تحقیق

انسانها در جامعه امروزی در معرض انواع تنش ها و فشارها قرار می گیرند . فشارهایی كه با پیشرفت جوامع در زمینه تكنولوژی وصنعت به مراتب بیشتر شده وموجبات بروز مشكلات جسمی و روحی فراوانی را برای افراد فراهم می آورد . فشارها ومعضلات عدیده اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی سبب می شود كه وجود انسان سریعتر از گذشته فرسوده گردد وروان حساس آدمی زودتر در معرض انواع بیماریها قرار گیرد بخصوص دراین میان تولد كودكان استثنایی مشكل را دو چندان كرده است .

د راین راستاست كه مسئله ای بنام تربیت و آموزش وتحت الشعاع آن مدارس استثنایی و كادر آموزشی مطرح می شود .

شاید یكی از مهمترین عوامل ترقی در زمینه آموزش این كودكان در هر جامعه ای ، وجود معلمان ودبیران كار آزموده و مجرب است كه با مراقبتهای دقیق و آموزش و روش دلسوزانه توام باشد .

ودر آموزش وتربیت این كودكان ،اگر مثلثی را فرض كنیم كه یک زاویه آن كودك در زاویه دیگر والدین باشند ، در راس آن معلمان ودبیران قرار دارند .

معلمان علاوه بر اینكه در دروس كتب را به كودكان می آموزند نقش تربیت

تهران

 

فصل اول 1

مقدمه 2

بیان مسأله 3

اهداف تحقیق 4

فرضیات تحقیق 5

سوالات تحقیق 5

تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات 36

 

 

فصل دوم 7

مدیریت 8

قرن بیستم و آغاز مطالعه منظم علمی مدیریت 10

دوره كلاسیک 10

مدیریت علمی 11

اثرات و كاربرد تئوری مدیریت علمی در سازمان های آموزشی 13

تئوری اداری 13

كاربرد تئوری اداری در آموزش و پرورش 17

بوروكراسی یا دیوانسالاری 18

دورة كلاسیک نو (مكتب روابط انسانی) 19

مكتب رفتاری (نگرش رفتاری) 22

نگرش سیستمی 22

مدیریت اقتضایی 23

مدیریت آموزشی 24

اهمیت مدیریت آموزشی 25

تعاریف مدیریت آموزشی 26

اهداف مدیریت آموزشی 27

به طور كلی اهداف مدیریت آموزشی را می‌توان به شرح زیر بیان كرد 27

وظایف مدیران آموزشی 28

برنامه‌ریزی 30

انواع برنامه‌ریزی 32

1ـ برنامه‌های ثابت و موقت 32

2ـ برنامه كوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت 32

3ـ برنامه‌های راهبردی و عملیاتی 33

محاسن برنامه‌ریزی 33

محدودیت‌های برنامه‌ریزی 34

سازماندهی 34

هدایت و رهبری 35

هماهنگی 36

تصمیم گیری 37

انواع تصمیمات 38

فرایندهای تصمیم گیری 38

تصمیم گیری در مدیریت آموزشی 38

كنترل و ارزشیابی 39

سوابق تحقیق 40

تحقیقات داخلی 40

تحقیقات خارجی 47

 

فصل سوم 48

مقدمه 49

روش تحقیق 50

روش گردآوری اطلاعات 50

ابزار گردآوری اطلاعات 51

 

روایی و پایایی پرسشنامه 53

جامعه آماری 54

تعداد و روش نمونه گیری 55

روش تجزیه و تحلیل داده ها 55

 

فصل چهارم 55

مقدمه 56

بخش اول 58

بخش دوم 65

 

فصل پنجم 72

مقدمه 73

پیشنهادات 76

منابع 77

 

ضمائم 78

پرسشنامه دبیران 79

پرسشنامه مدیران 80

 

 

فصل اول

 

مقدمه:

رشد و گسترش همه‌جانبه آموزش و پرورش و ارتباط آن با همه نهادها و سازمان های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و.‌.. و همچنین كثرت تعداد دانش‌آموز و نیروی انسانی یعنی معلمان و سایر كاركنان، اختصاص منابع مالی عظیم، مسائل و مشكلات زیادی را در سازمان های گوناگون این نهاد اساسی اجتماعی بوجود آورده است و باعث شده است كه كشورهای مختلف جهان، بخصوص بعد از تئوری «مدیریت علمی تایلور» دریابند كه سازمان های آموزشی و پرورشی نیز همانند دیگر سازمان های اداری، اقتصادی و.‌.. (حتی بیشتر از آنها) نیاز به مدیریت سنجیده و هوشمندانه دارند و بایستی مدیران تحصیل كرده و مجرب كه از استعداد و توانایی لازم برخوردارند، مسئولیت ادارة این گونه سازمانها را برعهده داشته باشند، تا با بهره گرفتن از علم و هنر مدیریت، بویژه مدیریت آموزشی، مسائل و مشكلات را كاهش داده و با برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و رهبری، و تصمیم‌گیری درست و مناسب، از بروز آنها تا حد امكان جلوگیری بعمل آورند و نظام تعلیم و تربیت را به سوی پیشرفت و تعالی سوق دهند (میركمالى ، 1373)

اگر بپذیریم آموزش و پرورش هر جامعه‌ای تضمین كنندة رشد و توسعه همه جانبه آن جامعه است، باید مدیریت آموزشی را كه از اهمیت بسزایی در تحقق اهداف آموزش و پرورش دارد، از سایر شاخه‌های مدیریت با اهمیت‌تر بدانیم. تحقق اهداف آموزش و پرورش به انجام بهینه وظایف مدیریت آموزشی بستگی دارد. مدیران آموزشی وظایف اداری آموزش و پرورش خود را از طریق كاركردهای مدیریتی از جمله برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، رهبری و در نهایت با كنترل و ارزشیابی روند كار انجام می‌دهند، و به مقتضای بروز نیازهای جدید و یا پدیداری دانش نو در زمینه‌های علمی و تكنولوژی، آموزش و پرورش افراد جامعه را به منظور غلبه بر جهل و پیشرفت به مقاصد موردنظر رهنمون می‌سازند.

 

بیان مسأله:

در جهان امروز آموزش و پرورش همگانی در همه مراحل آن و آموزشهای تخصصی كاربردی برای كاركنان و كارمندان جزء اولویتهای هر كشوری می‌باشد. و بر این اساس هر كشوری سالیانه بخش بزرگی از درآمد خود را صرف گسترش و بهبود كارهای آموزش و پرورش می کند و همواره جهت افزایش این سرمایه‌گذاری تلاش می کند و از آنجا كه آینده و سرنوشت هر ملتی از طریق آموزش و پرورش رقم می‌خورد، اهمیت مدیریت سازمان های آموزشی قابل توجه است. متأسفانه در كشور ما به این مهم كمتر توجه شده است و به امر مدیریت سازمان های آموزشی از نظر تربیت مدیران لایق و شایسته و ایجاد آمادگی‌های لازم در آنها توجه زیادی نشده است.

در نظام آموزشی كشور ما، معمولاً افراد از مسیر معلمی به مناصب و سمتهای مدیریت و رهبری آموزشی دست می‌یابند و از این رو، احتمالاً مفهوم درستی از مدیریت و رهبری در ذهن ندارند. آنها كار مدیریت را از دیدگاه معلمان می‌نگرند. گرچه این نگرش خوب و لازم است ولی كافی نیست. نقش مدیریت و رهبری آموزشی باید با توجه به همه عناصر و عوامل موثر در محیط آموزشی ایفا شود. از این رو، لازم است افرادی كه به مدیریت مراكز و سازمان های آموزشی گمارده می‌شوند به دانش و معلومات، نگرشها و مهارتهای ویژه‌ای مجهز باشند. (علاقه‌بند، 1372)

روشن است كه با تربیت مدیران شایسته برای سازمان های آموزشی می‌توان كیفیت حرفه‌های موجود در جامعه را رشد داد. در صورت انتخاب مدیران نالایق در مراكز آموزشی باید سقوط كیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش و در نهایت همه رشته‌های آموزش عالی و بالاخره جامعه و تمامی مشاغل موجود در آن را پیش‌بینی كرد.

مدیریت صرفاً در مفهوم اداره كردن یک سازمان خلاصه نمی‌شود، بلكه یک مفهوم وسیعتر از آن را دربر می‌گیرد، همچون هدایت  كردن و بكارگیری آگاهی های شكل یافته كه توسل به آنها بازدهی سازمان را افزایش می‌دهد. مدیریت در مفهوم وسیع‌تر آن تخصص خاصی را لازم دارد كه فلسفه و روش و فنون خاصی را می‌طلبد و مستلزم آگاهی های قبلی مدیران از وظایف مدیریت می‌باشد. (عسكریان، 1376، ص146)

بنابراین آموزش مدیران سازمان های آموزشی مناسب‌ترین راه رشد كیفیت آموزش است. زیرا با ایجاد كلاسهای آموزش مدیران در دانشگاه ها می‌توان بر میزان تأثیر آموزش دانشگاهی از طریق تأثیر مدیران آموزشی در راهنمایی و نظارت معلمین افزود، و از طرفی دیگر پیچیدگی و وسعت قلمرو وظایف و عناصر متشكله مدارس امروز در مقایسه با مدارس گذشته نیاز به مدیران شایسته را در اولویت قرار می‌دهد.

 

اهداف تحقیق:

– اهمیت و ضرورت مسئله تحقیق   7

– اهداف تحقیق………. 10

فصل دوم

– پیشینة تاریخی تحقیق.. 11

– دیدگاه‌های‌ نظری تحقیق. 14

– تاریخ ادبیات تحقیق… 22

– تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران  29

– آنچه در مورد اعتیاد و مواد مخدر باید بدانیم؟……………………… 32

– شناخت شخصیت و طرز رفتار معتادین 34

– مشخصه‌ های اعتیاد…… 35

– مراحل اعتیاد……… 38

– آیا اعتیاد یک نوع بیماری است؟!    40

– چارچوب تئوریک تحقیق.. 42

– متغیرهای مستقل وابسته 44

– ارائه فرضیه‌های تحقیق. 45

– شاخص و معرف سازی….. 46

– تعریف نظری و عملیاتی متغیرها و شاخص‌ها……………………………. 48

فصل سوم

– روش شناختی تحقیق….. 52

– حجم نمونه و جامعه آماری  53

فصل چهارم

– تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی داده‌ها ……………………… 54

– نتیجه‌گیری و خلاصه‌ی یافته‌ها   73

– پیشنهادات تحقیق…… 84

– محدودیت‌ها تحقیق…… 85

فصل پیوست‌ها

– پرسشنامه…………. 86

– جدول كدنامه………. 89

– منابع   93

چكیده

این تحقیق، پژوهشی است پیرامون علل گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر در این تحقیق جامعه آماری خود را با حجم نمونه 100 نفر و از میان معتادین مراجعه كننده به ستاد هماهنگی و توانبخشی سازمان بهزیستی (مركز شهید اشرفی اصفهانی) برگزیده‌ایم.

در این تحقیق، 6 فرضیه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، كه در نهایت تمامی فرضیه‌های ما مورد تأیید قرار گرفت. به عبارت دیگر رابطة معناداری میان فرضیه‌های مطرح شده و علل گرایش جوانان به مواد مخدر وجود دارد.

روش تحقیق مورد استفاده برای دست‌یابی به نتیجه، روش پیمایشی است كه البته در ضمن از دو تكنیك، روش كتابخانه‌ای و نیز پرسشنامه‌ای برای جمع‌ آوری اطلاعات سود جسته‌ایم.

در پژوهش انجام شده سعی شد كه نگاهی هر چند گذرا و سطحی به تعریف اعتیاد، مشخصه‌ های اعتیاد  مراحل اعتیاد، شناخت شخصیت معتادین، تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران و داشته باشیم. در انتهای تحقیق نیز پیشنهادات تحقیق را ارائه نمودیم تا بلكه در آینده محدودیتهای تحقیقی مانند آنچه كه در تحقیق فوق صورت گرفته از میان برداشته شود.

 

 

 

مقدمه

زندگی اجتماعی انسان تحت حاكمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است. اگر ما از قواعدی كه انواع رفتار را در زمینه‌های معینی به عنوان رفتارهای مناسب و رفتارهای دیگری را به عنوان رفتارهای نامناسب تعریف می‌كنند، پیروی نمی‌كردیم، فعالیتهایمان دستخوش هرج و مرج می‌گردید.

از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسان با پدیده‌های اجتماعی نمود می‌یابد. پدیده‌های اجتماعی در واقع واقعیت‌هایی هستند كه جزء ذاتی زندگی اجتماعی بشر می‌باشند. حال اگر برخی از این پدیده‌ها در وضعیتی قرار گیرند كه از سوی جامعه، منفی تلقی شوند، ممكن است كه در حیات مطلوب اجتماعی اثر نامناسب گذارده و یا آن را تهدید نمایند. اما باید دانست كه تلقی منفی از یک پدیده اجتماعی در همه جوامع یكسان نیست و شاید معدودی از این پدیده‌ها را بتوان یافت كه وجود آنها در تمام یا اغلب جوامع همراه با تلقی منفی باشد. همچنین در یک جامعه خاص نیز تشخیص مثبت یا منفی بودن یک پدیده در میان گروه‌ها یا افراد مختلف، لزوماً یكسان نمی‌باشد. در این میان تلقی رهبران سیاسی جامعه، فراتر از یک تلقی فردی بوده و به مقدار زیادی در روند حیات جامعه تأثیر دارد.

اعتیاد به مواد مخدر یكی از مسائل مبتلا به امروز جهان است. پدیده‌ای است كه بیش از پیش نسل امروز و فردا را تهدید به نابودی می‌كند و این امر تقریباً درد جدیدی است، روزی نیست كه سمینارها و كنفرانس‌هایی با شركت عده‌ای صاحب نظران دنیا در زمینه‌های جرم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و تشكیل نگردد و در پی از بین بردن این درد بی‌درمان نباشند. ولی از آنجا كه در فكر شناخت زمینه‌های اعتیاد بر نمی‌آیند غالباً طرق درمان پیشنهادی آنان نیز چاره درد نمی‌كند. این است كه می‌بینیم هر روز بر تعداد معتادین چه در ایران و چه در جهان افزوده می‌گردد.

 

بیان مسئله

مصرف مواد مخدر همچون خشخاش، هروئین، تریاك، ماری جوانا و تا حدودی بهتر از دیگر انواع انحرافات نشان می‌دهد كه تا چه حدی هر جامعه، برحسب زمان، مكان، جنس، سن، قوم، قبیله و طبقه مسائل جامعوی را تعریف و ارزش‌گذاری می‌كند.

امروزه مصرف این مواد و امثال آن، آثار مخرب اعتیاد و قاچاق انواع مواد مخدر بر ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع آسیب رسانده و نه تنها بصورت یک تهدید ملی بلكه فراتر از مرزهای ملی بصورت یک مسئله پیچیده جهانی در آمده كه شعاع مضرات و اثرات زیانبار آن گریبان‌گیر كشورهای بی‌شماری شده است كه شدت و وسعت این بحران كه از گذشته‌های دور بر جامعه جهانی سایر افكنده برحدی كه علاوه بر مسئوولین كشورهای توجه بسیاری از صاحبنظران و كارشناسان مسائل علوم اجتماعی را نیز به خود معطوف نموده و علی رغم رویكردهای جامع و تمهیدات اتخاذ شده در حل و كاهش این معضل در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی، هر روز عملاً شاهد وخامت بیشتر اوضاع و تشدید این مسئله مهم می‌باشیم.

اما اینكه چرا و چگونه اعتیاد بر مواد مخدر به عنوان مسأله تلقی می‌شود، بیشتر مربوط به نظر افراد و تجربه شخصی آنان است. چرا كه در سالهای اخیر تعداد فزاینده‌‌ای از مدم عام شهرها طرز تلقی بامدار او اغماضی را پذیرفته‌اند و معتقد شده‌اند كه این قوانین هستند كه مواد مخدر را خطرناك جلوه می‌دهند و در نتیجه مسائل مربوطه را نیز پدید می‌آورند. با این وجود در جامعه ما بسیاری از مواد مسأله ساز تلقی می‌شوند زیرا كه اغلب آنها، افراد را ناكار می‌سازند و توانائی آنان را برای ساماندهی امور خویش، اداره زندگی شخصی و خانوادگی دچار اختلال می‌كنند.

و این مسئله بدان علت است كه با مصرف این مواد، فرد معتاد حرمت ارزش های اخلاقی و جر هنجارهای جامعوی را پاس ندارند و در نتیجه قوانین را زیر پا گذارند و با پرخاش موجبات آزار دیگران را فراهم آورده و در نهایت دست بجرایم و جنایات آشكار یا پنهان مالی یا جانی بزنند.

اگر این واقعیت را بپذیریم كه انسان موجودی است اجتماعی و ساخته پرداخته بنیادهای فرهنگی، اقتصادی و روابط و مناسبات اجتماعی جامعه‌ای كه در آن پرورش یافته، پس ناچار باید این به این حقیقت كه پدیده‌های ناهنجاری همچون، دزدی، روسپیگری، اعتیاد و نیز ناشی از مناسبات و روابط حاكم در درون یک جامعه است. به این ترتیب مشخص می‌شود كه اعتیاد نه یک بیماری شخصی. بلكه یک عارضه اجتماعی است. به عبارت دیگر باید در كنار مسائل تاریخی و سیاسی گرایش به اعتیاد ـ كه البته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است ـ به جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی آن نیز توجه كافی مبذول نمائیم و ساده‌انگاری مسئله را تنها در روابط با معتاد و خصوصیات شخصی و روانی آن ملاحظه كنیم. چرا كه اعتیاد یک مشكل اجتماعی است و باید در عمق جامعه ریشه‌یابی شود.

ما شاهد بیشترین مؤثرترین وپایدارترین اثر در رفتار آنان هستیم در حالی كه وقتی دانش آموزی را تنبیه می كنیمن نه تنها به هیچ یک از نیازهای خطری واساسی او پاسخ نمی دهیم بلكه تعادل حیاتی اش را برهم زده او را با تجربه ناخوش آیندی كه همواره ازآن گریز دارد مواجه می كنیم ولو اینكه بطور موقت رفتار مطلوب آن را كنترل كرده باشیم[2].

رسول خدا پایه رفتار با كودكان و نوجوانان را بر محبت استوار كرده وسفارش می كند كه آنان را گرامی بداریم وبا جایزه ای كه امكان وفایش هست انان را تشویق نمائیم.[3]

استفاده ازروش تشویق ومحبت یكی از روش های تربیتی بسیار مؤثر ونشانه صدر ونقش مطمئنه داشتن فرد است. خدای تعالی رمز پیروزی پیامبر اكرم (ص) رادر همین شرح صدور محبت ورزی پیامبر به امت خود می داند : به موجب لطف ورحمت الهی برایشان اموزشی نجواه وبا انان مشورت كن ( وبه آنان شخصیت بده )[4]

كودك اگر از لحاظ درسی واخلاقی در سطح غیر قابل قبولی باشد باید نقطه مثبتی در وضع رفتار وظاهر او یافت وازآن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده كرده مثلا ممكن است دستهایش لطیف واز آن بعنوان جای پای برای تشویق وی استفاده كرده مثلا ممكن است دستهایش لطیف ویا موی سرش اصلاح شده ومرتب باشد همچنین ممكن است به تمیزی كفشهایش اهمیت بده ویا دفتر وكتاب خودرا خوب نگه داری كند. به هر حال باید از همان نقطه مثبت و روزنه كوچك نوری به زندگی تحصیلی كودك تابیده شخصیت قابل قبولی از او ساخت وزندگی جدیدی را برایش پی ریزی كرد. سرگرمیها وعلائق كودك نیز نباید از نظر معلم دور نماید[5].

مقداری توجه وتحسین برای هر كسی مفید است چون انسان نیاز به تایید واحترام دیگران دارد ومی خواهد در هر كاری كه فعالیت می كند دیگران كوشش او را قدر بدانند و برایش ارزش قائل شوند. منتها برای سرآمد شدن یا برجسته شدن ودریافت تحسین باید كوشش بیش از حد متعارف داشته والبته به موازات كوشش آمادگی واستعداد آن فعالیت ویژه هم باید در انسان باشد[6].

كودك باید عمل خوب را بر پایه عمل به وظیفه شخصی واجتماعی وبدون توقع داشتن پاداش انجام دهد ولی والدین به این عنوان كه او فردی وظیفه شناس است او را تشویق كنند. تشویق بهتر است صورت مالی پیدا نكند بلكه اولا كودك باید خواندن نماز را مانند دیگران وظیفه خود بداند و ثانیا تشویق ما از او بهعنوان ابزار رضایت از انجام وظیفه اش باشد. یعنی نشان دهیم كه از عملش خشنودیم وبعد در بستن بالاتر به او بفهمانیم كه خدا هم ازاین عمل او راضی است.

تشویق باید واحد ضوابط وحدود باشد یعنی اینكه نباید فرد برای عمل تشویق شود.

بلكه شایسته است كه رفتارهای خاص وبرجسته او مورد ستایش قرار گیرد. اما به جهت گستردگی موضوع فوق دراین پروژه فقط به موضوع تشویق می پردازیم كه البته از اهمیت خاصی ( ویژه ای ) نسبت به تنبیه در مواردی نیاز است ولی باید باشد كه شاعر عالی مقام سعدی می فرماید :

 

جمعه به مكتب آورد طفل گریز پای را

درس معلم اربود زمزمه محبتی

 

بیان مسئله :

با توجه به مسائلی كه گذشت می خواهیم بدانیم كه چه نوع تشویق اثر مثبت داد و چه نوع آن اثر منفی وآیا تشویق تنها راه موفقیت یک دانش آموزاست ؟ تشویق باید چگونه باشد آیا به نوع واندازه كاری كه انجام داده می شود بستگی دارد ؟ آیا واقعا تشویق بیش از روش های دیگر مانند تنبیه بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان تاثیر دارد؟ تشویق در منزل واز طرف والدین موثرتر است یا از طرف اولیاء مدرسه ؟ آیا از طریق تشویق می توان از نروی یک فرد حداكثر فایده را برد و تمام خواسته خود را بدست آنها (دانش آموازان) برآورده ساخت ؟ و آیا تشویق فردی موثرتر یا تشویق گروهی ؟

اسكینر روانشناس رفتارگرا چنین عقدیده دارد كه تنبیه شدید كودكان ونوجوانان در قبال انجام رفتار نا مطلوب ممكن است موقتا به حذف آن رفتار در كودك بینجامد ولی در بیشتر مواقع به بروز رفتارهای جبرانی انتقام جویانه وضد اجتماعی می گردد ویا مشكلات هیجانی دیگری را به بار می آورد تنبیه هایی كه معلمان بر كودكان روا می دارند از یک طرف مشكلات عاطفی وا ختلافات رفتاری را موجب می گردد واز طرف دیگر رابطه معلم شاگرد آشفتگی ایجاد كرده وامكان بازسازی وترمیم آن را مشكل ودر مواقعی دور از دسترس می سازد. در چنین شرایطی كودك تصور منفی را كه از معلم تنبیه

 گر دارد ممكن است به معلمان دیگر محیط آموزش وحتی فضای فیزیكی مدرسه …. دهد. معلمان پرخاشگر وهیجانی كه از عهده كنترل رفتار خودشان بر نمی آیند با تنبیه های شدید ومكرر آثار سوء در سازگاری شاگردان خود خواهند گذاشت ومقاومت آنها را در یادگیری دروس برخواهند انگیخت[7].

 

هدفهای تحقیق

بطور كلی انجام یک تحقیق مستلزم هدفهای است كه این هدفها از پیش در نظر هر محققی نقش بسته است چون تشویق در مدارس راهنمائی بطور تمامی مستقیم وغیر مستقیم صورت می گیرد وباد اهداف تحقیق نیز در برگیرنده روشها باشد لازم به ذكر است كه تشویق آموز قادر به انجام آن خواهد بود تا فرایندهای یاد گیری او تقویت

شده وعلاقه به حل مسائل پیدا نماید در این صورت هدفهای این تحقیق عبارتند از :

• انواع تشویق مستقیم عملكرد ومستقیم دانش آموز را تقویت می نماید.

روش های غیر مستقیم تشویق نیز باعث افزایش كارایی دانش آموزان می گردد.

[1] احمد بهشتی – مجله تربیت شماره (2) سال هشتم – ص 13

[2] دكتر غلامعلی افروز – چكیده ای از روانشناسی تربیتی چاپ اول – ص 43

[3] رضا فرهادیان – مجله تربیت شماره (1) سال هشتم – ص 19

[4] غلامرضا مدید عزیزی مجله پیوند شماره 74 – خرداد ص 18 – 17

[5] اسماعیل بیابانگر – مجله پیوند – شماره 74 مهر – 1374 ص 43