انواع ماشین های تمام مقطع اشاره می شود و سپس با تقسیم بندی ژئومكانیكی سـازنده
های مختلف، ماشین حفر تمام مقطع مناسب برای حفاری پیشنهاد می شود و در نهایت به
مطالعه موردی ماشین حفر تمام مقطع خط یک قطار شهری تبریز و شرایط زمین شناسی
محدوده عبور این خط می پردازیم.

مقدمه
برای حفر تونل های مختلف، روش های حفاری متعـددی وجـود دارد. یكـی از ایـن روش
های حفاری تونل، روش حفاری مكانیزه است. ماشین های حفر تمام مقطع تونـل (TBM)
جزء ماشین های حفاری مكانیزه محسوب مـی شـوند. اسـتفاده از TBMهـا مزیـت هـای
زیادی از جمله سـرعت بـالای حفـاری را بـه دنبـال دارد. دسـتگاه هـای TBM در انـواع
مختلف ساخته می شوند كه هر یـك از آنهـا بـرای حفـاری در شـرایط خاصـی از زمـین
مناسب هستند. همچنین با توجه به تنوع زمین هایی كه حفاری می شوند، دستگاه باید بـه
سیستم های مختلفی از جمله ابزار برشی مناسـب و سیسـتم تخلیـه خـرده هـای حفـاری
شده، مجهز شود.
بعد از اینكه از بین روش های مختلف تونل زنی، استفاده از TBM مورد تایید قرار گرفـت،
برای تعیین نوع TBM باید یكسری كارهای اكتشافی در محدوده عبور تونل انجـام شـود
و اطلاعات كاملی از نوع سنگ و یا خاك، مقاومت فشاری سـازنده هـا، محتـوای سـیلیس،
نفوذ پذیری سازند، امكان هجوم آب، وجود یا عدم وجود آب های اسیدی و… بدست آیـد.
هر گونه نقصی در جمع آوری اطلاعات می تواند منجر به انتخاب TBM نامناسـب شـود.
در صورت انتخاب TBM نامناسب علاوه بر وارد شدن خسارات مالی فراوان به پـروژه،

شاهد سرعت پیشروی كم و تعطیل شدن مكرر عملیات حفاری به علت مواجـه بـا عوامـل
پیش بینی نشده، خواهیم بود.
با توجه به مطالب گفته شده می توان با قاطعیت گفت كه رسیدن به سرعت های پیشـروی
بالا، فقط در صورتی امكان پذیر است كه ما اطلاعات دقیقی از وضـعیت پـیش روی تونـل
در عملیات حفاری داشته باشیم.

هدف 1 -1
با شروع هزاره جدید، تونل های بزرگتر و طولانی تـر بـا روش هـای سـاخت پیچیـده تـر
برای برآوردكردن تقاضاهای اكولوژیكی و اقتصادی نیاز است. روش های تونـل سـازی
مكانیزه از جمله استفاده از ماشین های حفر تمام مقطع TBM، یكی از روش های ساخت
است كه امكان برآورده كردن نیازهای جدید را دارد.
از سوی دیگر با توجه به شرایط خاص كشـور ایـران و بـه منظـور دسترسـی آسـان بـه
اقصی نقاط كشور و نیز گسترش و توسعه شهرها، احداث تونل برای كاربردهای حمـل و
نقل داخل و خارج از شهر، انتقال آب و فاضل آب، لوله گذاری بدون حفاری سطحی بـرای
انتقال انرژی از قبیل نفت و گاز فضاهای زیر زمینی برای تولید بـرق، خطـوط و ایسـتگاه