در طراحی به عمل آمده جهت انجام آزمایشها، برای تعیین میزان بهینه بازداشت كننده (سـیلیكات
ســدیم) و نــوع و میــزان مطلــوب كلكتــور (در بــین ســه كلكتــور ASAME ،ATRAC و
ATRAC+ASAME)، بر اساس طرح تك عاملی عمـل شـد. بنـابراین ابتـدا، مقـادیر متفـاوت
بازداشت كننده (در سه سطح 850 ،800 و 900 گرم بر تن) همراه با مقـادیر متفـاوت از یـك نـوع
كلكتور (كلكتور ASAME در چهار سطح 200 ،150 ،100 و 250 گرم بر تن) آزمایش شـدند تـا
میزان بهینه بازداشتكننده از یک سو و از سوی دیگر میزان بهینه كلكتور ASAME شناخته شود.
سپس دو نـوع كلكتـور دیگـر (ATRAC و ATRAC+ASAME) در شـش سـطح متفـاوت
(300 ،250 ،200 ،150 ،100 و 350 گرم بر تن) با مقدار بهینه بازداشـتكننـده آزمـایش شـدند تـا
میزان و نوع مطلوب كلكتور نیز تعیین شود.
بر اساس نتایج این آزمایشات، میزان بهینه مصرف بازداشت كننده (سیلیكات سدیم)، 850 گـرم بـر
تن و حالت مطلوب و بهینه مصرف كلكتور، ATRAC+ASAME به مقدار 250 گرم بر تن بـه
دست آمد.
در حال حاضر در كارخانه فرآوری سنگ آهن چادرملو، از سیلیكات سدیم به میـزان 800 گـرم بـر
تن به عنوان بازداشتكننده و از ALKE+ATRAC به مقدار 250 گرم بر تن اسـتفاده مـیشـود.
عیار آهن و فسفر در این حالت بـه ترتیـب 62-%64% و 0/051-%0/060% و بازیـابی آهـن حـدود
75% است.
چكیده
این در حالی است كه میزان عیار و بازیابی آهن در حالت بهینه آزمایشات فلوتاسـیون انجـام شـده،
85/66% و 98/2% میباشد كه نتیجه بهتری نسبت به نتایج به دست آمده از فلوتاسـیون در كارخانـه
فرآوری چادرملو میباشد.
به این ترتیب به نظر میرسد مشخصات حالت بهینه آزمایشات میتواند به عنـوان یكـی از راههـای
احتمالی بهبود هر چه بیشتر وضعیت فلوتاسیون در این كارخانه مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد.
كلمات كلیدی: هماتیت، آپاتیت، فلوتاسیون معكوس، كلكتور مخلوط، چادرملو
 
مقدمه
صنایع فولادی جهان در حال حاضر موج دوم تولید فولاد را سپری میكنند كه پیشبینی میشود تـا
حدود سه سال آینده، دوران آرامش تولید این ماده فرا برسد. در این صورت افزایش عرضه نسـبت
به تقاضا را برای فولاد و در نتیجه سنگ آهن شاهد خواهیم بود. شرایطی كه برعكس شرایط حاكم
بر بازارهای امروز جهانی است. بنابراین كیفیت سنگ آهن و كنسانتره ایـن محصـولات در فـروش
آنها به شدت تاثیرگذار خواهد بود.
با عنایت به این موضوع صنایع سنگ آهن كشور نیز باید به سمت تولید كنسانتره بـا كیفیـت پـیش
بروند تا در آینده و در شرایط رقابت در سطح بین المللی، با چالشهای كمتری مواجه شوند.
با توجه به لزوم اتخاذ این رویكرد در معادن كشور و در نتیجه نیاز به بهبود روزافزون كیفیت سنگ
آهن تولیدی كارخانه های فرآوری، بررسی بهبود وضعیت عملیات فلوتاسیون معكوس هماتیت در
كارخانه فرآوری سنگ آهن چادرملو مد نظر قرار گرفت.

مقدمه -1 -1
آهن فلزی است سنگین با وزن مخصوص 7/3 – 7/8 و سیاه رنگ. در دمای 1535 درجه
سانتیگراد ذوب می شود. نام این فلز در فارسی از آسن كه در اوستا به معنی آهن (از ریشه اسمن
به معنای آسمان) گرفته شده است. همچنین در گویش تاتهای آذربایجان اُزن، در كردی و اراكی
اَسن در آلمانی ایزن و در انگلیسی ایرون میباشد. آثار تاریخی، ادبی و هنری، اكتشافات
باستانشناسی این نظریه را بوجود میآورند كه مصنوعات آهنی پیش از 4000 سال قبل بوسیله بشر
تولید میشده است. گواه این امر چكشها، تبرها، نیزهها و ابزارهایی میباشند كه در آن زمان از

آهن ساخته شدهاند و بوسیله باستان شناسان كشف و تعلق آنها به تاریخ های فوق الذكر تائید شده
است [1]. پیش از جدا شدن آریاییهای شمال اروپا از آریایی های ایران زمین، كه چندین هزار
سال از آن می گذرد، ایرانیان این فلز را می شناختند. در آن زمان كشورهای صنعتی فعلی یا اصلاً
وجود نداشتند و یا به علت عقب ماندگی از درجه تمدن ایرانیان قدیم، نحوه استفاده از آهن را
نمیداستند. حفاریهای انجام گرفته نشان میدهد كه از 2000 سال قبل در منطقه زیگراند آلمان با
استفاده از چوب درختان و سنگ آهن، مصنوعات آهنی تهیه می شده است. البته در این زمان، در
چین و هندوستان هم تقریبا به همین شكل مصنوعات آهنی تهیه میشده است [1].
استفاده از روش احیای مستقیم آهن برای تولید مصنوعات آهنی ظاهراً در بین سال های 1100 تا
1350 قبل از میلاد در سطح وسیعی متداول شده بود و بعد از این تاریخ مصنوعات آهنی بیشتر
مورد استفاده بشر قرار گرفته است. نشانه های شروع استفاده از آهن در سگزآباد (استان قزوین) در
حدود 1500 سال پیش از میلاد به صورت محدود یافت شده است [2]. این تاریخ عموماً برای
شروع عصر آهن در نیمه غربی فلات ایران عمدتاً بر اساس جستجوهای اطراف تپه حسن لو تائید
شده است. تجارب بدست آمده در سال 2100 پیش از میلاد در ارتباط با رواج فلز كاری مس و
مفرغ در سگزآباد موید وجود تجارب و دانش فنی ایرانیان آن زمان برای تولید مس نسبتاً خالص
(97/97 درصد)، آلیاژهای مس و آرسنیک (نوعی مفرغ)، آلیاژهای مس و قلع (نوعی دیگری از
مفرغ) میباشد [3].
مطالعه پراكندگی ذخایر كانسارهای فلزی در اطراف دشت قزوین موید وجود ذخایر كانسارهای
فلزی از قبیل مس، آهن ، سرب و روی و … میباشد. همه ذخایر شناخته شده به اندازه كافی به تپه
سگزآباد نزدیک هستند. به علت این موقعیت خاص و دانش فنی ایرانیان آن زمان، زمینه های
مساعدی برای ظهور فلزكاری متنوع در این منطقه بوجود آمده بود. به طوری كه جهت شكل دهی
فصل اول – نگرشی به صنایع سنگآهن و فولاد در ایران و جهان صفحه 3
قطعات آهنی از غالب های سنگی چند بار مصرف و غالب های گلی یک بار مصرف استفاده
میكردند [3].